DISCOVERIES
Pottery of the Oksywie and Wielbark Cultures from Puck in Eastern Pomerania
More details
Hide details
1
Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego
Submission date: 2018-08-30
Final revision date: 2019-11-02
Acceptance date: 2019-12-12
Publication date: 2019-12-31
Wiadomości Archeologiczne 2019;LXX(70):203-210
KEYWORDS
TOPICS
ABSTRACT
The article presents an analysis of the settlement pottery of the Oksywie and Wielbark Cultures obtained during excavations of the medieval town hall at Plac Wolności (Liberty Square) in Puck in the county of the same name in the years 2007–2010 (Fig. 1). The works yielded 988 potsherds, the majority of which represent the Oksywie culture and are dated to the Late Pre-Roman Period. Wielbark culture pottery from the Roman period was recorded in smaller numbers, as were the sherds characteristic of the Lusatian and Pomeranian Cultures not included in this study. Ceramic material occurred in a single layer under the primary humus, with only a few secondarily displaced fragments found in medieval layers. Neither settlement features nor distinct pottery clusters were observed in the prehistoric layer.
The pottery of the Oksywie and Wielbark Cultures was classified based on the findings of A. Strobin (2011) and the study by R. Wołągiewicz (1993), respectively.
Most of the very fragmented ceramic material consists of rim sherds and upper body sherds from large (Fig. 2:1–4, 3:1.2), medium (Fig. 3:3. 4:1), and small (Fig. 4:2–4) vessels of different forms and with mouth diameters smaller or equal to the greatest diameter of the body. Among the few identified specimens, there is a medium-sized, Oksywie Culture type V.L vase (Fig. 3:3) and a type VI.C cup (Fig. 4:5) acc. to A. Strobin (2011). A fragment of an inturned rim (Fig. 4:6) probably comes from a handleless type IA pot acc. to R. Wołągiewicz (1993), a form prevalent throughout the entire Roman Period.
The shape of the rims (Fig. 2, 3, 4:1–5, 5:2–10) of the Oksywie and Wielbark vessels is characteristic of the pottery made from the end of phase A2 / beginning of phase A3 to the beginning of phase B1, which would indicate continued settlement of the both cultural units at the turn of the era in the area of the present-day market town square in Puck.
The few ornamented sherds decorated predominantly with vertical, horizontal, or oblique grooves (Fig. 5:12–14) came from the vessels of both the Oksywie and Wielbark Cultures. The sherd with an obliquely incised applied band of clay separated from an ornament of grooved oblique chevrons forming a zigzag by a smooth band (Fig. 5:11) as well as another fragment covered with lines made with a comb (Fig. 5:15) are typical of the Wielbark Culture.
An interesting find is the ceramic disc (Fig. 5:16). Until recently, such objects of unclear purpose have been encountered solely at the Przeworsk culture settlements and have appeared in the features associated with the Wielbark culture only at the multicultural sites in Juszkowo-Rusocin, Gdańsk County (J. Bednarczyk, A. Romańska 2011, 181, fig. II:4.5.8–11, pl. II:4.2) and Lipianki, Kwidzyn County (A. Strobin 2015, p. 138–139, figs. 14:2, 20:4, 33:9).
The settlement of the Oksywie and Wielbark Cultures in Puck was situated near a cliff over the Bay of Puck (M. Starski 2011a, pl. 66, fig. 2); such a location is characteristic of the Kashubian Coast sites from the Late Pre-Roman Period (K. Przewoźna 1974a, 172; 1974b, 37). It could have belonged to the Oksywie Culture settlement cluster, composed of the settlements in Jastarnia, Ostrów, Białogóra, and Tupadły and the cemeteries in Karlikowo, Krokowa and Połchowo, all in the County of Puck. Unfortunately, it is difficult to characterise the settlement of the Oksywie and Wielbark Cultures in the area of Kępa Pucka and its surroundings in more detail, as for most of the local sites we only have very sparse information at our disposal.
REFERENCES (41)
1.
Bednarczyk J., Romańska A. 2011: Kultura wielbarska, [w:] J. Bednarczyk, A. Romańska (red.), Wielokulturowa osada w Juszkowie-Rusocinie, gm. Pruszcz Gdański, woj. pomorskie, stan. 28. Archeologiczne badania wykopaliskowe na trasie autostrady A1, Via Archaeologica Posnanienses 3, Poznań, 171–196.
2.
Blume E. 1915: Die germanischen Stämme und die Kulturen zwischen Oder und Passarge zur römischen Kaiserzeit, II Teil: Material (red. M. Schultze), Mannus-Bibliothek 14, Würzburg.
3.
Bohnsack D. 1938: Die Burgunden in Ostdeutschland und Polen während des letzten Jahrhunderts v. Chr., Quellenschriften zur ostdeutschen Vor- und Frühgeschichte 4, Leipzig.
4.
Bokiniec E. 2015: Szynych, gm. Grudziądz, woj. kujawsko-pomorskie. Tom 1. Katalog: stanowisko 12, Pozostałości osadnictwa z okresów przedrzymskiego i rzymskiego w strefie przebiegu Autostrady A-1 w województwie kujawsko-pomorskim, Toruń.
5.
Ciołek R. 2001: Katalog znalezisk monet rzymskich na Pomorzu, Światowit, Suppl. Series A: Antiquity VI, Warszawa.
6.
Fudzińska E., Fudziński P. 2013: Wielokulturowe cmentarzysko w Nowym Targu, stan. 6, gm. Stary Targ, Malbork.
7.
Grabarczyk T. 1979: Puck, somm. de Puck, dép. de Gdańsk. Dépôt d’objets d’ambre, Inventaria Archaeologica XLIII, Warszawa-Łódź, tabl. 272.
8.
Kondracki J. 2002: Geografia regionalna Polski, Warszawa3.
9.
Kontny B., Szymański P. 2015: Bałtyjska zapinka z początku późnego okresu wędrówek ludów z Pucka, [w:] B. Kontny (red.), Ubi tribus faucibus fluenta Vistulae fluminis ebibuntur. Jerzy Okulicz-Kozaryn in memoriam, Światowit Suppl. Series B: Barbaricum 11, Warszawa, 333–350.
10.
Kostrzewski J. 1919: Die ostgermanische Kultur der Spätlatènezeit, Mannus-Bibliothek 18–19, Leipzig-Würzburg.
11.
Krause E., Rogalski B. 2003: Osada ludności kultury wielbarskiej w Klonówce, powiat Starogard Gdański, stanowisko 7/54, [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), XIII Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do okresu rzymskiego, Gdańsk, 237–259.
12.
Kurowska J., Król D. 1998: Pradzieje, [w:] A. Groth (red.), Historia Pucka, Gdańsk, 11–35.
13.
Lissauer E. 1887: Die prähistorischen Denkmäler der Provinz Westpreussen und der angerenzenden Gebiete, Leipzig.
14.
Łuczkiewicz P. 2006: Uzbrojenie ludności ziem polskich w młodszym okresie przedrzymskim, Archeologia Militaria 2, Lublin.
15.
Machajewski H. 1980: Osada z późnego okresu przedrzymskiego i rzymskiego w Rogowie (stan. 4), woj. Koszalin, [w:] J. Żak (red.), Studia i materiały do osadnictwa Pomorza Środkowego na przełomie er, Koszalin, 7–58.
16.
Machajewski H. 2001: Wygoda. Ein Gräberfeld der Oksywie-Kultur in Westpommern, Monumenta Archeologica Barbarica IX, Warszawa.
17.
Michałowski A. 2007: Osady kultury wielbarskiej fazy lubowidzkiej – stan badań, [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), Nowe materiały i interpretacje. Stan dyskusji na temat kultury wielbarskiej, Gdańsk, 555–582.
18.
Paner H., Fudziński M., Godon K. 2006: Ratownicze badania archeologiczne w obrębie autostrady A1 na terenie województwa pomorskiego w latach 2003–2005. Autostrada A1 Gdańsk – Toruń, Pomorania Antiqua XXI, 7–33.
19.
Pawłowski A.J. 1990: Osada ludności kultury oksywskiej odkryta na dziedzińcu Zamku Średniego w Malborku, Pomorania Antiqua XIV, 163–184.
20.
Pietrzak M. 1987: Cmentarzysko z młodszego okresu przedrzymskiego i wpływów rzymskich w Rumii, woj. gdańskie, [w:] Rumia. Cmentarzysko z młodszego okresu przedrzymskiego i wpływów rzymskich, Gdańsk, 1–210.
21.
Pietrzak M. 1997: Pruszcz Gdański. Fundstelle 10. Ein Gräberfeld der Oksywie- und Wielbark-Kultur in Ostpommern, Monumenta Archaeologica Barbarica IV, Kraków.
22.
Pietrzak M., Łuka L.J. 1974: Cmentarzysko z okresu rzymskiego w Gołębiewie Wielkim, pow. Gdańsk, Pomorania Antiqua V, 299–327.
23.
Prochowicz R. 1999: Krążki ze skorup naczyń na terenie kultury przeworskiej [w:] J. Andrzejowski (red.), Comhlan. Studia z archeologii okresu przedrzymskiego i rzymskiego w Europie Środkowej dedykowane Teresie Dąbrowskiej w 65. rocznicę urodzin, Warszawa, 307–318.
24.
Przewoźna K. 1965: Osada z I w. p.n.e./I w. n.e. w Jastarni, pow. Puck, Pomorania Antiqua I, 183–212.
25.
Przewoźna K. 1974a: Osiedla z okresu późnolateńskiego i wpływów rzymskich na Pomorzu Wschodnim, Pomorania Antiqua III, 163–277.
26.
Przewoźna K. 1974b: Struktura i rozwój zasiedlenia południowo-wschodniej strefy nadbałtyckiej u schyłku starożytności, Warszawa-Poznań.
27.
Przewoźna K. 1975: Stan i potrzeby badań nad okresem późnolateńskim i rzymskim na Pomorzu Gdańskim, Pomorania Antiqua VI, 125–150.
28.
Rogalski B. 2010a: Przemiany kulturowe na Pomorzu Zachodnim i Przednim w młodszym okresie przedrzymskim (I–III w. p.n.e.), Biblioteka Naukowa Muzeum Narodowego w Szczecinie. Seria Archeologiczna [III], Szczecin.
29.
Rogalski B. 2010b: Wyniki badań archeologicznych na stanowisku 30 w Warszkowie, pow. Sławno, woj. zachodniopomorskie, Materiały Zachodniopomorskie NS VI/VII (2009/2010), 87–121.
30.
Rogalski B. 2017: Ceramika osadowa kultury oksywskiej na Pomorzu, [w:] M. Meyer, P. Łuczkiewicz, B. Rauchfuß (red.), Eisenzeitliche Siedlungskeramik der Przeworsk-Kultur /Ceramika osadowa kultury przeworskiej z młodszego okresu przedrzymskiego, Berlin Studies of the Ancient World 50, Berlin, 391–412.
31.
Rudnicka D. 1984: Gnieżdżewo, pow. Puck, Informator Archeologiczny 1983, 120.
32.
Starski M. 2011a: Dzieje rynku w Pucku, Światowit VIII (XLIX)/B (2009–2010), 149–161.
33.
Starski M. 2011b: Puck (Rynek), woj. pomorskie. Badania w roku 2010, Światowit VIII (XLIX)/B (2009–2010), 247–250.
34.
Strobin A. 2011: Ceramika naczyniowa kultury oksywskiej, Gdańskie Studia Archeologiczne. Seria Monografie 2, Gdańsk.
35.
Strobin A. 2015: Osada kultury oksywskiej i wielbarskiej w Lipiankach, gm. Kwidzyn, stan. 3 (część II – źródła ruchome), [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), Kontakty ponadregionalne kultury wielbarskiej. Przemiany kulturowe na Pomorzu, Gdańsk, 125–194.
36.
Strobin A. 2017: Keramik aus der Siedlung der Oksywie- und Wielbark-Kultur in Lipianki, Kr. Kwidzyn, Woiwodschaft Pommern / Ceramika z osady kultury oksywskiej i wielbarskiej w Lipiankach, pow. Kwidzyn, woj. pomorskie, [w:] M. Meyer, P. Łuczkiewicz, B. Rauchfuß (red.), Eisenzeitliche Siedlungskeramik der Przeworsk-Kultur /Ceramika osadowa kultury przeworskiej z młodszego okresu przedrzymskiego, Berlin Studies of the Ancient World 50, Berlin, 363–389.
37.
Wołągiewicz R. 1979: Kultura pomorska a kultura oksywska, [w:] T. Malinowski (red.), Problemy kultury pomorskiej, Koszalin, 33–69.
38.
Wołągiewicz R. 1981: Kultura oksywska, [w:] Prahistoria Ziem Polskich V, 156–165.
39.
Wołągiewicz R. 1986: Stan badań nad okresem rzymskim na Pomorzu, [w:] K. Godłowski, R. Madyda-Legutko (red.), Stan i potrzeby badań nad młodszym okresem przedrzymskim i okresem wpływów rzymskich w Polsce. Materiały z konferencji, Kraków, 14–16 listopad 1984, Kraków, 299–317.
40.
Wołągiewicz R. 1993: Ceramika kultury wielbarskiej między Bałtykiem a Morzem Czarnym, Szczecin.
41.
Żurawski Z. 2005: Wyniki badań archeologicznych przeprowadzonych na terenie osady z młodszego okresu przedrzymskiego w Tczewie, [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), XIV Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do okresu rzymskiego, Gdańsk, 381–412.