PL EN
MISCELLANEA
Unusual Early Medieval Combs from Pasym, Szczytno County
 
More details
Hide details
 
Publication date: 2018-12-31
 
 
Wiadomości Archeologiczne 2018;LXIX(69):51-65
 
KEYWORDS
TOPICS
ABSTRACT
Combs from the older phases of the Early Middle Ages are quite special finds. They are particular for their individual character, which makes them difficult to classify. During the excavation of the stronghold in Pasym, Szczytno County in NE Poland, several extremely interesting combs were discovered. The collection consists of five combs, one tooth-plate and a single tooth. Two are complete (one showed slight losses in the tooth-plate); one is almost complete (missing parts near the edges of the side-plates and the outermost tooth-plates); two more are preserved in small frag-ments. All specimens belong to group IB, which comprises one-sided, three-layered combs. They differ in the forms of their side-plates. One of the combs is classified as type III (Fig. 2:b), next one as type VII, variant 2, variation e (Fig. 2:a), another as type VII, variant 2, variation c (Fig. 2:c); the two remaining are only broadly categorized as type VII (Fig. 2:d.e) due to their fragmentary state of preservation. The combs and their fragments discovered in Pasym are an extremely valuable source, especially with regards to establishing the chronology. Following the analysis presented in the article, it was shown that these artefacts should be dated from the last decades of the 7th century AD to the beginning of the 9th century AD, although the middle part of this range is the most probable. Thus, they constitute important ev-idence of the occupation of the site in the 8th century. Numerous traces of bone and antler processing were discovered at the stronghold in Pasym; it seems that the inhabitants might have produced simpler tools on their own and for their own needs. However, no semi-products or waste left by comb manufacture were found, therefore, the existance of a local comb making workshop should be excluded. The vast majority of the early medieval combs were produced by specialized craftsmen. Considering the almost universal views on the nature of the early comb making, which was the domain of traveling artisans, it cannot be ruled out that Pasym was visited at certain times by such a specialist, who manufactured his products on site. It is highly probable that combs type III (variants 2 and 3) as well as type VII (variants 2, variations c and e) originated in the Frisian territory. The concept linking the provenance of specific specimens to these areas is attractive but unjustified. The combs from Pasym bear the greatest resemblance to the artefacts from some of the early Slavic sites from the Polish Lowlands (Żukowice, Kałdus, Miszewko Strzałkowskie and Wyszogród) and Janów Pomorski as well as to a single find from Tumiany. Taking into consideration the clear similarity of some exemplars (together with a small number of finds of particular variants), one can propose a rather bold hypothesis that some of them could have been the work of one traveling craftsman.
 
REFERENCES (55)
1.
Ambrosiani K., Viking age combs, comb making and comb makers in the light of finds from Birka and Ribe, Stockholm Studies in Archaeology, Stockholm, 1981.
 
2.
Arbman, H. Schweden und das karolingische Reich, Stockholm, 1937.
 
3.
Ashby, S., A Typological Guide for the Spot-Identification of Medieval Bone/Antler Combs from the British Isles and Northern Europe, unpublished datasheet of the ICAZ Worked Bone Research Group (http://www.wbrg.net) 2010.
 
4.
Ashby, S., An Atlas of Medieval Combs from Northern Europe, Internet Archaeology 30 (https://doi.org/10.11141/ia. 30), 2011.
 
5.
Baranowski T., Pochówki koni z Tumian, w woj. olsztyńskim, Archeologia Polski, XLI/1–2, 1996, s. 65–130.
 
6.
Bíró M., Combs and comb-making in Roman Pannonia: ethnical and historical aspects, [w:] J. Tejral (red.), Probleme der frühen Merowingerzeit im Mitteldonauraum. Materialien des XI. Internationalen Symposiums “Grundprobleme der frühgeschichtlichen Entwicklung im nördlichen Mitteldonaugebiet“, Kravsko vom 16.–19. November 1998, Spisy Archeologického ústavu AV ČR Brno 19, Brno, 2002, s. 31–71.
 
7.
Boenigk H., Der runde Berg bei Passenheim, Prussia 6, 1880, s. 107–110.
 
8.
Brather S., Jagodziński M. F., Der wikingerzeitliche Seehandelsplatz von Janów (Truso). Geophysikalische, archäopedologische und archäologische Untersuchungen 2004–2008, Zeitschrift für Archäologie des Mittelalters Beiheft 24, Bonn, 2012.
 
9.
Bujack G., Der runde Berg bei Passenheim, Prussia 7, 1881, s. 107–110.
 
10.
Bujack G., Der Kuglacker Schlossberg und andere Wallberge, Prussia 13, 1888, s. 89–93.
 
11.
Callmer J., Archaeological Sources for the Presence of Frisian Agents of Trade in Northern Europe ca AD 700–900, [w:] A. Wesse (red.), Studien zur Archäologie des Ostseeraums. Von der Eisenzeit zum Mittelalter. Festschrift M. Müller-Wille, Neumünster, 1998, s. 469–481.
 
12.
Chmielowska, A., Grzebienie starożytne i średniowieczne z ziem polskich, Acta Archaeologica Lodziensia 20, Łódź, 1971.
 
13.
Cnotliwy E., Rzemiosło rogownicze na Pomorzu wczesnośredniowiecznym, Wrocław, 1973.
 
14.
Cnotliwy E., Uwagi o rzemiośle rogowniczym w strefie nadbałtyckiej w VII–XII wieku, Archeologia Polski XXXVIII/2, 1993, s. 337–369.
 
15.
Cnotliwy E., Grzebienie w kulturze wczesnosłowiańskiej na terenie południowej i środkowej Polski, [w:] H. Kóčka-Krenz, W. Łosiński (red.), Kraje słowiańskie w wiekach średnich. Profanum i sacrum, Poznań, 1998, s. 366–379.
 
16.
Cnotliwy E., Przedmioty z poroża i kości z Janowa Pomorskiego, Studia nad Truso II, Elbląg, 2013.
 
17.
Dulinicz M., Moszczyński W. A., Wczesnośredniowieczne osady w Miszewku Strzałkowskim i Wykowie, [w:] M. Dulinicz (red.), Osadnictwo pradziejowe i wczesnośredniowieczne w dorzeczu Słupianki pod Płockiem, Archeologia Mazowsza i Podlasia. Studia i Materiały I, Warszawa, 1998, s. 109–145.
 
18.
Holmqvist W., Arrhenius B., Excavations at Helgö II. Report for 1957–1959, Stockholm, 1964.
 
19.
Jagodziński M. F., Janów Pomorski/Truso. Struktura i zabudowa strefy portowej. Wyniki badań archeologicznych w latach 1982––1991, Studia nad Truso III/1, Elbląg, 2017.
 
20.
Jakobson F., Die Brandgräberfelder von Daumen und Kellaren im Kreise Allenstein, Ostpreussen, Daumen und Kellaren – Tumiany i Kielary 1 (red. A. Bitner-Wróblewska, C. von Carnap-Bornheim, V. Hilberg, W. Nowakowski), Schriften des Archäologischen Landesmuseums 9/1, Neumünster, 2009.
 
21.
Jankuhn H., Die ausgrabungen in Haithabu (1937–1939), Berlin, 1943.
 
22.
Knol, E., De noordnederlandse kustlanden in de vroege middeleeuwen, Amsterdam, 1993.
 
23.
Koch U., Das fränkische Gräberfeld von Klepsau im Hohenlohekreis, Forschungen und Berichte zur Vor- und Frühgeschichte in Baden-Württemberg 38, Stuttgart, 1990.
 
24.
Kontny B., Okulicz-Kozaryn J., Pietrzak M., Nowinka Site 1. The cemetery from the Late Migration Period in the northern Poland, Gdańsk-Warszawa, 2011.
 
25.
Kontny B., Szymański P., Bałtyjska zapinka z początku późnego okresu wędrówek ludów z Pucka, [w:] B. Kontny (red.), Ubi tribus faucibus fluenta Vistulae fluminis ebibuntur. Jerzy Okulicz-Kozaryn in memoriam, ŚWIATOWIT Suppl. Series B: Barbaricum 11, Warszawa, 2015, s. 333–350.
 
26.
Kulakov V. I. (Кулаков В. И.), Mogil'niki zapadnoj časti Mazurskogo Poozër''â konca V – načala VI v.v. (po materialam raskopok 1878–1938 g.g.), Barbaricum [1], Warszawa, 1989, s. 148–275.
 
27.
MacGregor A., Skeletal materials: their structure, technology and utilisation c. A.D. 400–1200, mps dysertacji doktorskiej, Durham University (http://etheses.dur.ac.uk/7611/; dostęp 10.03.2018), 1980.
 
28.
Miedema M., Vijfentwintig eeuwen bewoning in het terpenland ten noordwesten van Groningen, tom II: Afbeeldingen, Amsterdam, 1983.
 
29.
Nagy M., Szentes-Gyógyszertár (Kossuth tér — Petőfi utca) (Kom. Csonográd) [w:] I. Bóna, T. Vida, É. Garam (red.), Gepidische Gräberfelder im Theissgebiet II, Monumenta Germanorum Archaeologica Hungarie 2: Monumenta Gepidica, Budapest, 2005, s. 117–119, tabl. 35–36, 91.
 
30.
Nagy M., Langobard sírok Budapest-Óbuda/Aquincumból, [w:] T. Vida (red.), Thesaurus Avarorum. Régészeti tanulmányok Garam Éva tiszteletére, Budapest, 2012, s. 141–174.
 
31.
Nerman B., Die Völkerwanderungszeit Gotland, Kungliga Vitterhets Historie och Antikvitets Akademien, Monografiserien 21, Stockholm, 1935.
 
32.
Nerman B., Die Vendelzeit Gotlands II, Stockholm, 1969.
 
33.
Niemczak K., Grzebienie w grupie olsztyńskiej, mps pracy licencjackiej w archiwum Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, 2011.
 
34.
Odoj R., Wyniki badań grodziska z VI–VIII w. n.e. w Pasymiu, pow. Szczytno, a problemy kultury mazurskiej, Rocznik Olsztyński VII, 1968, s. 113–147.
 
35.
Parczewski M., Żukowice pod Głogowem w zaraniu średniowiecza, Głogowskie Zeszyty Naukowe 2, Głogów, 1989.
 
36.
Paulsen P., Alamanische Adelsgräber von Niederstotzingen (Kreis Heidenheim), Veröffentlichungen des Staatlichen Amtes für Denkmalpflege Stuttgart, A: Vor- und Frühgeschichte 12/1, Stuttgart, 1967.
 
37.
Prummel W., Halici H., Verbaas A., The bone and antler tools from the Wijnaldum-Tjitsma terp, Journal of Archaeology in the Low Countries 3/1–2, 2011, s. 65–106.
 
38.
Riddler I. D., Two Late Saxon Combs from Longmarket, Canterbury’s Archaeology 1989–1990, 1991, s. 53–54.
 
39.
Rijkelijkhuizen M., Dutch medieval bone and antler combs, [w:] J. Baron, B. Kufel-Diakowska (red.), Written in Bones. Studies on technological and social contexts of past faunal skeletal remains, Wrocław, 2011, s. 197–206.
 
40.
Roes A., Bone and Antler Objects from the Frisian Terp-Mounds, Haarlem, 1963.
 
41.
Rudnicki M., Grób grupy olsztyńskiej z miejscowości Piecki, woj. warmińsko-mazurskie, ŚWIATOWIT Suppl. Series B: Barbaricum 7, Warszawa, 2004, s. 265–273.
 
42.
Sage W., Das Reihengräberfeld von Altenerding in Oberbayern, tom 1/1–2: Katalog der anthropologischen und archäologischen Funde und Befunde, Germanische Denkmäler der Völkerwanderungszeit A/14,12, Berlin, 1984.
 
43.
Szymański W., Badania na stanowiskach Grodnia 1 i 2 oraz Cieślin w powiecie sierpeckim w latach 1961, 1962 i 1964, Sprawozdania Archeologiczne XX, 1969, s. 319–330.
 
44.
Szymański W., Osady z początków wczesnego średniowiecza na stanowiskach Grodnia 2 i Cieślin 1 w powiecie sierpeckim, Sprawozdania Archeologiczne XXII, 1970, s. 409–444.
 
45.
Tempel W. D., Die Dreilagenkämme aus Haithabu: Studien zu den Kämmen der Wikingerzeit im Nordseeküstengebiet und Skandinavien, mps dysertacji doktorskiej w Uniwersytecie w Getyndze (kopia w Museum für Archäologie, Schloß Gottorf w Szlezwiku), 1969.
 
46.
Tempel W. D., Unterschiede zwischen den Formen der Dreilagenkämme in Skandinavien und auf den Friesischen Wurten vom 8. bis 10. Jahrhundert, Archäologisches Korrespondenzblatt 2/1, 1972, s. 57–59.
 
47.
Tempel W. D., Die Kämme aus der frühgeschichtlichen Wurt Elisenhof, Studien zur Küstenarchäologie Schleswig-Holsteins A: Elisenhof. Die Ergebnisse der Ausgrabung der frühgeschichtlichen Marschensiedlung beim Elisenhof in Eiderstedt 1957/58 und 1961/64, tom 3, Frankfurt am Main-Bern-Las Vegas, 1979, s. 151–174.
 
48.
Thomas S., Studien zu den germanischen Kämmen der römischen Kaiserzeit, Arbeits- und Forschungsberichte zur Sächsischen Bodenkmalpflege 8, 1960, s. 54–215.
 
49.
Török Gy., Das germanische Gräberfeld von Kiszombor und unsere Denkmäler der Völkerwanderungszeit, Dolgozatok a Magyar Királyi Ferencz József Tudományegyetem Archaeologiai Intézetéből 12, 1936, s. 155–177, tabl. XLIV–LXVI.
 
50.
Wadyl S., Sprawozdanie z badań wykopaliskowych na grodzisku zwanym Okrągła Góra w Pasymiu, pow. Szczytno, stan. 1 w roku 2016, Komunikaty Mazursko-Warmińskie 2(292), 2016, s. 379–383.
 
51.
Wadyl S., Sprawozdanie z badań wykopaliskowych na grodzisku zwanym Okrągła Góra w Pasymiu, pow. Szczytno, stan. 1 w roku 2017, Komunikaty Mazursko-Warmińskie 4(298), 2017, s. 717–724.
 
52.
Weinkauf M., Ceramika naczyniowa jako źródło poznania procesów osadniczych w strefie chełmińsko-dobrzyńskiej w początku wczesnego średniowiecza (VII–IX wiek), mps dysertacji doktorskiej w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, 2011.
 
53.
Weinkauf M., Źródła nieceramiczne z początku wczesnego średniowiecza ze strefy chełmińsko-dobrzyńskiej, Acta Universitatis Nicolai Copernici. Archeologia XXXIII, Toruń, 2013, s. 153–182.
 
54.
Wilde K. A. , Die Bedeutung der Grabung Wollin 1934, Greifswald, 1939.
 
55.
Zeman T., Germánská kostěná a parohová industrie doby římské ve středoevropském barbariku, Sborník prací Filosofické fakulty brněnské univerzity M 6, 2001, s. 107–147.
 
ISSN:0043-5082
Journals System - logo
Scroll to top