ODKRYCIA
Cmentarzysko kultury przeworskiej w Kurkach, pow. działdowski, stan. III
Więcej
Ukryj
1
Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego im. Stefana Woydy, Pl. Jana Pawła II 2, PL 05-800 Pruszków
2
Wydział Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, Krakowskie Przedmieście 26/28, PL 00-927 Warszawa
Data nadesłania: 28-02-2020
Data ostatniej rewizji: 19-04-2020
Data akceptacji: 22-04-2020
Data publikacji: 31-12-2020
Wiadomości Archeologiczne 2020;LXXI(71):369-383
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
In 2009 and 2011, artefacts from destroyed graves from the Roman Period (Fig. 3) were accidentally discovered in the village of Kurki, Działdowo County (Fig. 1, 2). Archaeological excavations at the site took place in 2009 and 2011. They covered an area of about 500 m2 (Fig. 4, 5). A total of 33 archaeological features were discovered, including five graves from the Roman Period.
The graves discovered at Kurki can be attributed to the Przeworsk Culture. They are all cremation burials. Feature 1 (Fig. 6) is a pit cremation burial with remains of a funeral pyre and several vessels (whole or in fragments) lying close to an urn covered (?) with another vessel. Such graves are commonly encountered in the region. Features 23 (Fig. 10, 11), 30 (Fig. 12) and presumably 10a (Fig. 9) are pit graves, with bone material scattered in the pits together with remnants of a funeral pyre. In feature 2 (Fig. 7, 8), human remains were located at the bottom of the pit and covered with three vessels placed upside down. Such an arrangement is characteristic of the graves of the Przeworsk Culture from northern Mazovia.
Adult individuals were buried in features 1 and 2, and an older child or adolescent (9–15 years) was interred in feature 23; the sex and age of the person from feature 30 could not be determined. In the case of one grave (10a), osteological material could not be classified. Burnt animal bones were also recorded in two graves (2, 23).
Grave goods were fairly modest. Clay vessels (whole or in fragments), usually secondarily burnt, were found in all graves. They mostly represent forms typical of the early Roman, northern Mazovian pottery of the Przeworsk Culture. They find numerous analogies at neighbouring cemeteries, e.g. at Niedanowo, Nidzica County, and Gródki, Działdowo County. Among the less typical forms, a footed cup (Fig. 6:3), a bowl with a low shoulder (Fig. 6:5), and a ribbed bowl imitating Roman glass vessels (Fig. 10:3) are worth mentioning. Other artefacts were registered in two graves only: lumps of melted glass, most probably from a melted glass vessel (Fig. 6:7), were found in the cinerary urn from feature 1, and an iron handle of an organic container was discovered in feature 30 (Fig. 12:4). The examined graves come from phases B1b–B2.
The cemetery at Kurki belongs to the local Nidzica-Działdowo settlement cluster of the Przeworsk Culture (Fig. 13). Several sites of this group, most often cemeteries, are known in the vicinity. Most of them are poorly explored archaeologically or studied on a small scale; some are purely accidental discoveries (Kurki – Fig. 14; Rutkowice – Fig. 15).
REFERENCJE (44)
1.
ALMGREN O. 1923: Studien über nordeuropäische Fibelformen der ersten nachchristlichen Jahrhunderte mit Berücksichtigung der provinzialrömischen und südrussischen Formen, Mannus-Bibliothek 32, Leipzig.
2.
ANDRZEJOWSKI J. 1998: Nadkole 2. A Cemetery of the Przeworsk Culture in Eastern Poland, Monumenta Archaeologica Barbarica V, Warszawa.
3.
ANTONIEWICZ W. 1931: Bronzowa główka wołu z Burkat pod Działdowem, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne” XIII (1930), 86–90.
4.
BEZZENBERGER A. 1909: La Tène-Gräberfeld bei Gr. Lensk, Kr. Neidenburg, Prussia 22 (1900–1904), 63–70.
5.
BLUME E. 1912: Die germanischen Stämme und die Kulturen zwischen Oder und Passarge zur römischen Kaiserzeit. Teil I: Text, Mannus-Bibliothek 8, Würzburg.
6.
BLUME E. 1915: Die germanischen Stämme und die Kulturen zwischen Oder und Passarge zur römischen Kaiserzeit. Teil II: Material, Mannus-Bibliothek 14, Würzburg.
7.
BOHNSACK D. 1938: Die Germanen im Kreise Neidenburg, „Alt-Preußen” 3/3, 67–79.
8.
BRINKMANN A. 1909: Gräberfeld bei Niederhof, Prussia 22 (1900–1904), 267–295.
9.
CZARNECKA K. 2007: Oblin. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur in Südmasowien, Monumenta Archaeologica Barbarica XIII, Warszawa.
10.
DĄBROWSKA T. 1997: Kamieńczyk. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur in Ostmasowien, Monumenta Archaeologica Barbarica III, Kraków.
11.
EGGERS H.J. 1951: Der römische Import im freien Germanien, Atlas der Urgeschichte I, Hamburg.
12.
ENGEL C. 1935a: Ein wandalisches Gräberfeld bei Bartkengut (Kreis Neidenburg), „Alt-Preußen” 1/2, 44—46.
13.
ENGEL C. 1935b: Vorgeschichte der altpreußischen Stämme. Untersuchungen über Siedlungstätigkeit und Kulturgruppen im vorgeschichtlichen Ostpreußen, tom I, Königsberg Pr.
14.
GINALSKI J. 1991: Ostrogi kabłąkowe kultury przeworskiej. Klasyfikacja typologiczna, „Przegląd Archeologiczny” 38, 53–84.
15.
GRZYMKOWSKI A. 1981: Ślady cmentarzyska Pierławkach koło Działdowa, Mławska Kronika Archeologiczno-Numizmatyczna 4, Mława, 17–21.
16.
HEGEWISCH M. 2006: Germanische Adaptionen römischer Importgefäße, „Bericht der Römisch-Germanischen Kommission“ 86 (2005), 197–348.
17.
HEYDECK J. 1900: Ein Gräberfeld aus der la Tène-Periode bei Taubendorf, Kreis Neidenburg, Prussia 21 (1896–1900), 52–57.
18.
HOLLACK E. 1908: Erläuterungen zur vorgeschichtlichen Übersichtskarte von Ostpreußen, Berlin-Glogau.
19.
HOLLACK E. 1909a: Das Gräberfeld auf dem Kahlen Berg (Łysa Góra), al. Fuchsberg (Lisia Góra) bei Grodtken, Prussia 22 (1900–1904), 356–363.
20.
HOLLACK E. 1909b: Das Gräberfeld bei Kl. Tauersee, Kr. Neidenburg, Prussia 22 (1900–1904), 363–364.
21.
JAHN M. 1922: Neue Funde aus der Kaiserzeit, „Altschlesien” 1, 13–25.
22.
JASIŃSKI J. 1971: Z działalności Emilii Sukertowej-Biedrawiny, „Komunikaty Warmińsko-Mazurskie” 1971/2–3, 187–215.
23.
JAŻDŻEWSKA M., SICIŃSKI W. 2017: Siemiechów stanowisko 2, województwo łódzkie. Cmentarzysko i osada kultury przeworskiej, Łódź.
24.
KORDOWSKA M., KOWALSKA K. 2018: Łęgonice Małe, stan. II. Cmentarzysko kultury przeworskiej nad dolną Pilicą, Monumenta Archaeologica Barbarica. Series Gemina VII, Warszawa.
25.
KOSTRZEWSKI J. 1970: Z mego życia. Pamiętnik, Wrocław.
26.
LIANA T. 1970: Chronologia względna kultury przeworskiej we wczesnym okresie rzymskim, „Wiadomości Archeologiczne” XXXV/4, 429–492.
27.
MISTEWICZ A. 2005: Cmentarzysko ludności kultury przeworskiej z wczesnego okresu wpływów rzymskich na stan. 29 w Dąbku, pow. mławski, „Wiadomości Archeologiczne” LVII (2004–2005), 197––234.
28.
MISTEWICZ A. 2006: Gliniana miseczka naśladująca naczynie szklane z cmentarzyska kultury przeworskiej w Dąbku, pow. mławski, [w:] A. Bursche, R. Ciołek, R. Chowaniec (red.), Nowe znaleziska importów rzymskich z ziem Polski III, CRFB Polen, Suppl. 3, Warszawa, 157–175.
29.
NIEWĘGŁOWSKI A. 1991: Cmentarzysko kultury przeworskiej w Garwolinie, woj. siedleckie, Warszawa.
30.
OKULICZ J. 1983: Cmentarzyska z okresu rzymskiego w na „Łysej Górze” i „Zwierzyńcu” w Gródkach w województwie ciechanowskim, RO XIV/XV, 73–189.
32.
SCHUSTER J. 2016: „Ubogi” książę z okazałego grobu ze Zgliczyna-Pobodzego, [w:] A. Jarzec, W. Nowakowski, A. Szela (red.), Pogranicze Trzech Światów – Mazowsze u schył¬ku starożytności, ŚWIATOWIT Suppl. Series P: Prehistory and Middle Ages XVII, Warszawa, 135–164.
33.
SPRAWOZDANIE DYREKCJI... 1929: Sprawozdanie Dyrekcji za czas od 1 kwietnia 1927 r. do 31. marca 1928 r., Muzeum Wielkopolskie w Poznaniu. Rocznik V (red. M. Gumowski), Poznań, 115–134.
34.
SUKERTOWA E. 1928: Zabytki przedhistoryczne w powiecie działdowskim, „Ziemia” 1928, 24–25.
35.
SUKERTOWA E. 1937: Przewodnik krajoznawczo-historyczny ilustrowany po działdowskim powiecie, Działdowo.
36.
SUKERTOWA-BIEDRAWINA E. 1965: Dawno a niedawno, Olsz¬tyn.
37.
SZELA A. 2013: Okres wpływów rzymskich w dorzeczu środkowej Wkry, tom I, Warszawa, mps dysertacji w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego.
38.
SZELA A. 2016: Stratygrafia horyzontalna zarejestrowana na przeworskiej na części nekropoli w Brudnicach st. V z I i II wieku nasze ery, [w:] A. Jarzec, W. Nowakowski, A. Szela (red.), Pogranicze Trzech Światów – Mazowsze u schyłku starożytności, ŚWIATOWIT Suppl. Series P: Prehistory and Middle Ages XVII, Warszawa, 165–188.
39.
TACKENBERG K. 1925: Die Wandalen in Niederschlesien, Vorgeschichtliche Forschungen 1/2, Berlin.
40.
TEMPELMANN-MĄCZYŃSKA M. 1985: Die Perlen der römischen Kaiserzeit und der frühen Phase der Völkerwanderungszeit im mitteleuropäischen Barbaricum, Römisch-Germanische Forschungen 43, Mainz am Rhein.
41.
URBANEK H. 1941: Die frühen Flachgräberfelder Ostpreußens, Schriften der Albertus-Universität 33, Königsberg (Pr)-Berlin.
42.
WOŁĄGIEWICZ R. 1993: Ceramika kultury wielbarskiej między Bałtykiem a Morzem Czarnym, Szczecin.
43.
ZIEMLIŃSKA-ODOJOWA W. 1999a: Niedanowo. Ein Gräberfeld der Przeworsk- und Wielbark-Kultur in Nordmasowien, Monumenta Archaeologica Barbarica VII, Kraków.
44.
ZIEMLIŃSKA-ODOJOWA W. 1999b: Materiały kultury przeworskiej z cmentarzyska w Dłutowie, stan. 3, pow. Działdowo, [w:] J. Andrzejowski (red.), COMHLAN. Studia z archeologii okresu przedrzymskiego i okresu wpływów rzymskich w Europie Środkowej dedykowane Teresie Dąbrowskiej w 65. rocznicę urodzin, Warszawa, 401–422.