PL EN
MATERIAŁY
Cmentarzysko kultury przeworskiej w Sochaczewie, woj. mazowieckie
 
Więcej
Ukryj
1
Państwowe Muzeum Archeologiczne, ul. Długa 52, 00-241 Warszawa
 
 
Data publikacji: 31-12-2001
 
 
Wiadomości Archeologiczne 2001;LV(55):197-207
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
The collection of the State Archaeological Museum in Warsaw contains a striking set of artifacts discovered by chance at Sochaczew, woj. mazowieckie (PMA, IV/9606) in a field known as “Poświętne” (Fig. 1, 2). The set in question includes: 1. A bottom of a bronze vessel, probably a bucket (Fig. 3c). 2. Three fragments of another bronze vessel (Fig. 3d). 3. A damaged bronze trumpet fibula with a support plate (Fig. 3b). 4. A bronze belt buckle in three fragments (Fig. 3a). 5. A bronze knife (Fig. 3g). 6. A bronze mount in the shape of an escutcheon with three rivets (Fig. 3f). 7. A fragment of a bronze wire twisted or folded from two elements, known only from an archival line drawing (Fig. 3e). The set reportedly contained another fibula, which did not survive. According to a spoken communication by the finders the described objects had been found in a vessel made of sheet bronze. Originally they probably were a part of an inventory of an urned grave. The same field “Poświętne also produced 37 fragments of Przeworsk Culture pottery (Fig. 5a–i). This supports an earlier information that cremation graves had been dug up on the site suggesting that Poświętne may have harboured a destroyed cemetery. The bronze fibula (Fig. 3b) represents type A.71 and is the principal dating element of the entire assemblage. Stylistic similarity of the fibula from Sochaczew to fibulae of type A.75 helps to date it to phase B1b, possibly, the very beginning of phase B2. The bronze belt buckle (Fig. 3a) corresponds to type AA10 acc. to R. Madyda-Legutko (1987) i.e., forms derived from elongated figure-of-eight buckles which occur in Central European Barbaricum in phase B1. Change of proportions seen in the buckle from Sochaczew as compared to other specimens of its type suggests that it may have a slightly later chronology (beginning of phase B2). Bronze knives similar in form to the specimen from Sochaczew (Fig. 3g) are known primarily from the western part of the Przeworsk Culture and from the area of present day Denmark. They are in evidence through the entire Roman Period, mainly in richly furnished graves. Their presence has been associated with high social and material status of the deceased; it is also possible that knives had a magical or religious function. The vessel, of which only fragments have survived (Fig. 3c), originally probably served as an urn. The diameter of the vessel bottom from Sochaczew indicates that it may have been a bucket or a cauldron; this is also true of fragments of the other bronze vessel (Fig. 3d). An exceptional object is the bronze mount in the form of an escutcheon (Fig. 3f). The only analogy known to the author is a loose find from the settlement at Jakuszowice, Little Poland (Małopolska) (Fig. 4). In case of both specimens there is no full certainty whether they are archaeological or historical finds. Analysis of the chemical composition of metal samples taken from individual items demonstrated that three: the fibula, belt buckle and knife were made of brass, almost identical in composition. The alloy used in the mounts from Sochaczew and Jakuszowice is a so-called lead bronze not used on Przeworsk Culture territory and neighbouring areas. The entire set of objects most of which probably were a part of an inventory of an urned cremation burial may be dated to phase B1b, at the latest the beginning of phase B2. Pottery fragments discovered in the field “Poświętne” (Fig. 5a–i) may be linked with the destroyed Przeworsk Culture cemetery, in use from the Late Pre-Roman Period until the Late Roman Period. Some 300 m to the south of the site numerous fragments of distinct pottery were discovered (Fig. 5j–p) indicating the presence of a settlement contemporary with the cemetery.
 
REFERENCJE (50)
1.
Albrectsen, E., Fynske jernaldergrave, II. Ældre romersk jernalder, København, 1956.
 
2.
Almgren, O., Studien über nordeuropäische Fibelformen der ersten nachchristlichen Jahrhunderte mit Berücksichtigung der provinzialrö­mischen und südrussischen Formen, Leipzig, 1923.
 
3.
Andersson, K., Romartida guldsmide i Norden. I. Katalog, Aun 17, Uppsala, 1993.
 
4.
Antoniewicz, J., Późnolateński dzban brązowy z okolicy Dzikowa koło Tarnobrzega, Slavia Antiqua IV, 1953, s. 71–96.
 
5.
Antoniewicz, J., Początki osadnictwa w Sochaczewie, [w:] Dzieje Sochaczewa i ziemi sochaczewskiej, Warszawa, 1970, s. 17–26.
 
6.
Blume, E., Die germanischen Stämme und die Kulturen zwischen Oder und Passarge zur römischen Kaiserzeit, część I, Würzburg, 1912.
 
7.
Böhme, A., Die Fibeln der Kastelle Saalburg und Zugmantel, Saalburg Jahrbuch XXIX, 1972, s. 5–112.
 
8.
Brøndsted, J., Inedita aus dem dänischen Nationalmuseum. I. Acta Archaeologica V, 1934, s. 145–182.
 
9.
Dąbrowska, T, Wschodnia granica kultury przeworskiej w późnym okresie lateńskim i wczesnym okresie rzymskim, Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne II, 1973, s.127–253.
 
10.
Eggers, H. J., Der römische Import im freien Germanien, Hamburg, 1951.
 
11.
Eggers, H. J.,Lübsow, ein germanischer Fürstensitz der älteren Kaiserzeit, Praehistorische Zeitschrift XXXIV/V, 1949/50, z. 2, 1953, s. 58–111.
 
12.
Fischer, U., Zu den Fibeln Almgren 101, Jahresschrift für mitteldeutche Vorgeschichte 50, 1966, s. 229–262.
 
13.
FriisJohansen, K., Hoby-fundet, Nordiske Fortidsminder II, København, 1923.
 
14.
Gajewski, L., Gurba, J., Civilisation de Przeworsk dans la région de Lublin, Inventaria Archaeologica XLV, 1981.
 
15.
Gaul, J., Migracje grup ludzkich w pierwszej połowie I tysiąclecia n.e. w Europie Środkowej w świetle znalezisk przedmiotów miniaturowych i symbolicznych, Archeologia Polski XXVIII, 1983, s. 351–401.
 
16.
Godłowski, K., Jakuszowice, eine Siedlung der Bandkeramik, älteren Bronzezeit, jüngeren vorrömischen Eisenzeit, Römischen Kaiserzeit und der frühen Völkerwanderungszeit in Südpolen, Die Kunde 37, 1986, s. 103–131.
 
17.
Godłowski, K., Jakuszowice, Woiwodschaft Kielce, Gemeinde Kazimierza Wielka, Fundstelle 2 (Siedlung der Trzciniec- und Przeworsk--Kultur und des Mittelalters), Recherches Archéologiques 1990, 1992, s. 36–53.
 
18.
Hedeager, L., Besiedlung, soziale Struktur und politische Organisation der älteren und jüngeren Kaiserzeit Ostdänemarks, Praehistoriche Zeitschrift 55, 1980, s. 38–109.
 
19.
Jahn, M., Die oberschlesischen Funde aus der römischen Kaiserzeit, Praehistorische Zeitschrift X, 1918, s. 80–149.
 
20.
Kasiński, W., Zestawienie importów rzymskich z obszaru województwa łódzkiego, Rozprawy i Materiały z Historii Sztuki i Kultury Materialnej, Wrocław, 1948, s. 14–19.
 
21.
Kaszewska, E., Krause, E., Makiewicz, T., Ząbkiewicz-Koszańska, H. A., La Tène III – période Romaine civilisation de Przeworsk, Inventaria Archaeologica XLV, 1974.
 
22.
Kaszewska, E., Rajewski, Z. A., Ząbkiewicz-Koszańska, H. A., Bronze II/III (Mont.) – Période Romaine, Inventaria Archaeologica XXVII, 1971.
 
23.
Keiling, H., Ein reich ausgestattetes frühkaiserzeitlisches Körpergrab von Lalendorf, Kr. Güstrow, Ausgrabungen und Funde 16, 1971, s.200–204.
 
24.
Keiling, H., Ein frühkaiserzeitlisches Fürstengrab von Lalendorf, Kr. Güstrow, Bodenkmalpflege in Mecklenburg-Vorpommern 1972, 1973, s. 127–177.
 
25.
Keiling, H., Zur Kulturgeschichtlichen Bedeutung des Fürstengrabes von Lalendorf, Kr. Güstrow, [w:] Symposium Ausklang der Latène–Zivilization und Anfänge der germanischen Besiedlung im mittleren Donaugebiet, Bratislava, 1977, s. 123–142.
 
26.
Kempisty, E., Materiały tzw. kultury ceramiki grzebykowo-dołkowej z terenu Mazowsza i Podlasia, Wiadomości Archeologiczne XXXVII, 1972, s. 411–483.
 
27.
Kempisty, E., Kultura ceramiki grzebykowo-dołkowej na Mazowszu i Podlasiu, Wiadomości Archeologiczne XXXVIII, 1973, s. 3–76.
 
28.
Kietlińska, A., Problem tzw. grobów książęcych we wczesnym okresie rzymskim, Wiadomości Archeologiczne XXVI, 1959, s. 98–118.
 
29.
Kietlińska, A., Dąbrowska, T., Période Romaine, Inventaria Archaeologica V, 1961.
 
30.
Kostrzewski, B., Cmentarzysko z okresu późno-lateńskiego i rzymskiego wDomaradzicach, pow. Rawicz, Fontes Archaeologici Posnanienses IV, 1954, s. 153–172.
 
31.
Krauss, A., Sprawozdanie z archeologicznych badań ratowniczych przeprowadzonych w 1962 r. w Piasecznie, pow. Tarnobrzeg, Materiały Archeologiczne V, 1964, s. 223–224.
 
32.
Kubiak, S., Znaleziska monet rzymskich z Mazowsza i Podlasia, Wrocław, 1979.
 
33.
Kufel-Dzierzgowska, A., Wielowiejski, J., Neufund eines Bronzeeimers mit Delphinattaschen von Niechmirów–Mała Wieś, Woj. Sieradz, Polska, Germania 64, 1986, s. 158–167.
 
34.
Kunow, J., Der römische Import in der Germania libera bis zu den Markomannenkrieg. Studien zu Bronze- und Glasgefäßen, Neumünster, 1983.
 
35.
La Baume, W., Zwei germanische Grabfunde aus Rondsen, Kr. Graudenz (Römische Kaiserzeit), Mannus VI, 1928, s. 39–44.
 
36.
Leube, A., Die frühkaiserzeitlichen Körpergräber Mecklenburgs, Bodenkmalpflege in Mecklenburg-Vorpommern 1969, 1970, s. 197–222.
 
37.
Liana, T., Chronologia względna kultury przeworskiej we wczesnym okresie rzymskim, Wiadomości Archeologiczne XXXV, 1970, s. 429–487.
 
38.
Madyda-Legutko, R., Sprzączki i okucia pasa na ziemiach polskich w okresie rzymskim, Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne IV, 1977, s. 351–411.
 
39.
Madyda-Legutko, R., Die Gürtelschnallen der römischen Kaiserzeit und der frühen Völkerwanderungszeit im mitteleuropäischen Barbaricum, B.A.R. Int. Series 360 (1986), Oxford 1987.
 
40.
Müller, S., Jernalderen Kunst i Danmark, Kjøbenhavn, 1933.
 
41.
Niewęgłowski, A., Problemy i metody metaloznawczych badań starożytnych wyrobów z miedzi i jej stopów, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej XXXIV, 1986, s. 289–329.
 
42.
Niewęgłowski, A., Z badań nad technologią produkcji i pochodzeniem późnoceltyckich i rzymskich naczyń metalowych, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej XXXVI, 1988, s. 189–232.
 
43.
Niewęgłowski, A., Produkcja i pochodzenie rzymskich naczyń brązowych w świetle analiz metaloznawczych, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej XXXIX, 1991m s. 279–316.
 
44.
Pescheck, C., Die frühwandalische Kultur in Mittelschlesien, Leipzig, 1939.
 
45.
Petersen, E., Ein neues wandalisches Fürstengrab des 1. Jahrhunderts aus dem Wartheland, Altschlesien 9, 1940, s. 35–52.
 
46.
Rutkowski, H., Rozwój przestrzenny Sochaczewa od XIII do XVIII wieku, [w:] Dzieje Sochaczewa i ziemi sochaczewskiej, Warszawa, 1970, s. 27–48.
 
47.
Szembekówna, Z., Sprawozdanie z poszukiwań archeologicznych w Siemianicach (powiat kępiński) odbytych z r. 1904, Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego XXXV, 1909, s. 337–365.
 
48.
Wołągiewicz, R., Lubowidz. Ein birituelles Gräberfeld der Wielbark-Kultur aus der Zeit vom Ende des 1. Jhs. v.Chr. bis zum Anfang des 3. Jhs. n.Chr., Monumenta Archaeologica Barbarica I, Kraków, 1995.
 
49.
Worsaae, J. J. A., Jernalderens Begyndelse i Danmark. Oplyst gjennem Gravfund, Annaler for Nordisk Oldkyndighed og Historie 1847, s. 376–391.
 
50.
Wielowiejski, J., Die spätkeltischen und römischen Bronzegefäße in Polen, Bericht der Römisch-Germanischen Kommission 66, 1985, s. 125–320.
 
ISSN:0043-5082
Journals System - logo
Scroll to top