ODKRYCIA
Dwa znaleziska skandynawskich zapinek płytkowych z terenów północnej Polski
Więcej
Ukryj
1
Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego, ul. Uniwersytecka 3, 90-137 Łódź
Data publikacji: 31-12-2014
Wiadomości Archeologiczne 2014;LXV(65):283-290
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
The settlement in site II at Tałty, Mrągowo County, discovered by accident before World War II, lies about 1 km to the south of the town Mikołajki, on the shore of Lake Mikołajskie (Fig. 1). The site came under a rescue excavation in 2001. A metal detector survey of the site resulted in the discovery of a bronze bow brooch with a head and foot decorated with stylised representations of animal heads (Fig. 2, 3:1a.b). This brooch appears to be a simplified variant, or an imitation, of an ornate brooch found at Stora Gairvide on Gotland (Fig. 3:2). The Tałty brooch would confirm evident Scandinavian influence exerted on the manufacture of bow brooches by the people of the Olsztyn Group during the Late Migration Period which are observed also in other brooches from Masuria (Fig. 4).
Another, fragmented brooch (Fig. 6:1a.b) was discovered by accident in northern Greater Poland at Brzostowo, Piła County (Fig. 5). It is likely to be a derivative of richly decorated relief brooches, forms that are mostly recorded in Denmark (Fig. 6:2.3).
Both brooches may be dated not earlier than to the second quarter of the 6th century. Despite sharing a link with Scandinavia they probably reflect different processes. The brooch from Tałty may be interpreted as a result of South-Eastern Scandinavian impact on the Olsztyn Group, which was developing vigorously during the 6th century. The brooch fragment from Brzostowo would document the movement of human groups down the route running from southern Scandinavia to the region lying south of the Carpathian range.
REFERENCJE (38)
1.
Arwidsson, G., Folkvandringstidens praktspännen, „Gotlandskt arkiv” 22, 1950, s. 14–15.
2.
Bierbrauer, V., Die ostgotischen Grab- und Schatzfunde in Italien, Biblioteca degli Studi medievali 7, Spoleto, 1975.
3.
Bitner-Wróblewska, A., Between Curonia and Bavaria. Animal-head brooches resulting from long-distance connections during migration period, „Archaeologia Baltica” 5, 2000, s. 181–197.
4.
Bitner-Wróblewska, A., From Samland to Rogaland. East-West connections in the Baltic basin during the Early Migration Period, Warszawa, 2001.
5.
Bitner-Wróblewska, A., Suwalscy ,,pacyfiści”. Wpływ Gotów na obrządek pogrzebowy mieszkańców Suwalszczyzny w okresie wędrówek ludów?, [w:] P. Łuczkiewicz et alii (red.), Europa Barbarica. Ćwierć wieku archeologii w Masłomęczu, Monumenta Studia Gothica IV, Lublin, 2004, s. 33–42.
6.
Bitner-Wróblewska, A., Zmierzch kultury bogaczewskiej i jej relacje z grupą olsztyńską, [w:] A. Bitner-Wróblewska (red.), Kultura bogaczewska w 20 lat później. Materiały z konferencji, Warszawa, 26–27 marca 2003, 2007, s. 219–237.
7.
Bliujienė, A., The Main Stylistic Features of the Baltic Crossbow Brooches in the Migration Period, „Archaeologia Baltica” 5, 2002, s. 145–162.
8.
Bohnsack, D., Neue Bodenfunde (1.7–31.12.1937), „Altpreußen. Vierteljahresschrift für Vorgeschichte und Volkskunde” 3/2, 1938, s. 56–62.
9.
Dymowski, A. Orzechowska, M., Rudnicki, M., Eine frühbyzantinische Münze aus der multikulturellen Siedlung von Tałty, Fundstelle II in Masuren (Nordpolen), Acta Archaeologica Carpathica XLVII, 2012, s. 215–233.
10.
Gabałówna, L., Nowakowski, A., Wczesnośredniowieczna osada na st. 5 w Radziejowie, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna 11, 1964, s. 233–296.
11.
Godłowski, K., Ziemie polskie w okresie wędrówek ludów. Problem pierwotnych siedzib Słowian, Barbaricum 1, Warszawa, 1989, s. 12–63.
12.
Hakenbeck, S., Identitätsbildungsprozesse im Gräberfeld von Altenerding, [w:] Ch. Grünewald, T. Capelle (red.), Innere Strukturen von Siedlungen und Gräberfeldern als Spiegel gesellschaftlicher Wirklichkeit? Akten des 57. Internationalen Sachsensymposions vom 26. bis 30. August 2006 in Münster, Veröffentlichungen der Altertumskommission für Westfalen 17, 2007, s. 89–97.
13.
Haseloff, G., Die germanische Tierornamentik der Völkerwanderungszeit. Studien zu Salin’s Stil I, tom 1, Vorgeschichtliche Forschungen 17, Berlin-New York, 1981.
14.
Hilberg, V., Studien zu den Fernbeziehungen der völkerwanderungszeitlichen Brandgräberfelder von Daumen und Kellaren, „Archäologische Nachrichtenblatt” 8/3, 2003, s. 268–273.
15.
Hilberg, V., Die westbaltischen Stämme und der überregionale Kulturaustausch in der Ostseeregion zur Merowingerzeit, Bodendenkmalpflege in Mecklenburg-Vorpommern 51 (2003), 2004, s. 295–319.
16.
Hilberg, V., Masurische Bügelfibeln. Studien zu den Fernbeziehungen der völkerwanderungszeitlichen Brandgräberfelder von Daumen und Kellaren. Daumen und Kellaren, Band 2, Schriften des Archäologischen Landesmuseums 9, Neumünster, 2009.
17.
Høilund Nielsen, K., The real thing or just wannabies. Scandinavian-style brooches in the fifth and sixth centuries. [w:] D. Quast (red.), Foreigners in Early Medieval Europe. Thirteen International Studies on Early Medieval Mobility, Monographien des Römisch-Germanisches Zentralmuseum 78, Mainz, 2009, s. 51–111.
18.
Jakobson, F., Die Brandgräberfelder von Daumen und Kellaren im Kreise Allenstein, Ostpreussen. Daumen und Kellaren, Band 1 (red. A. Bitner-Wróblewska et alii), Schriften des Archäologischen Landesmuseums 9, Neumünster, 2009.
19.
Kostrzewski, J., Ślady osadnictwa z okresu rzymskiego i wędrówek ludów na półwyspie biskupińskim, [w:] Gród prasłowiański w Biskupinie w powiecie żnińskim. II Sprawozdanie z prac wykopaliskowych w latach 1936 i 1937 z uwzględnieniem wyników z lat 1934 i 1935, Poznań, 1938, s. 65–68.
20.
Kowalski, J., Archeologiczne badania cmentarzyska w Chojnowie, gmina Tolkmicko, „Rocznik Elbląski” X (1985), 1987, s. 227–229.
21.
Kowalski, J., Z badań nad chronologią okresu wędrówek ludów na ziemiach zachodniobałtyjskich (faza E), [w:] Archeologia bałtyjska. Materiały z konferencji, Olsztyn, 24–25 kwietnia 1988 roku, Olsztyn, 1991, s. 67–85.
22.
Kowalski, J., Chronologia grupy elbląskiej i olsztyńskiej kręgu zachodniobałtyjskiego (V–VII w.). Zarys problematyki, [w:] Materiały do archeologii dawnych ziem pruskich, Barbaricum 6, Warszawa, 2000, s. 203–266.
23.
Kühn, H., Das Problem der Masurgermanischen Fibeln in Ostpreussen, [w:] O. Kleemann (red.), Documenta archaeologica Wolfgang La Baume dedicata, Reinische Forschungen zur Vorgeschichte 5, Bonn, 1956, s. 79–108.
24.
Kühn, H., Die germanische Bügelfibeln der Völkerwanderungszeit, III Teil: Mitteldeutschland, Graz, 1981.
25.
La Baume, W., Urgeschichte der Ostgermanen, Danzig, 1934.
26.
Machajewski, H., Z badań nad chronologią grupy dębczyńskiej w dorzeczu Parsęty, Poznań, 1992.
27.
Machajewski, H., Skandynawskie elementy kulturowe na Pomorzu Zachodnim z okresu wędrówek ludów (2 połowa IV w. – początek VI w.), Przegląd Archeologiczny. 40, 1992, s. 71–96.
28.
Machajewski, H., Południowo-zachodnia strefa basenu Morza Bałtyckiego u schyłku starożytności, [w:] P. Kaczanowski, M. Parczewski (red.), Archeologia o początkach Słowian. Materiały z konferencji, Kraków, 19–21 listopada 2001, Kraków, 2006, s. 181–202.
29.
Mackeprang, M. B., De nordiske guldbrakteater, Jysk Arkæologisk Selskabs skrifter II, Århus, 1952.
30.
Mączyńska, M., Schyłkowa faza kultury przeworskiej, Kultura Przeworska IV, Lublin, 1999, s. 25–53.
31.
Mączyńska, M., Zanik kultury przeworskiej, [w:] P. Kaczanowski, M. Parczewski (red.), Archeologia o początkach Słowian. Materiały z konferencji, Kraków, 19–21 listopada 2001, Kraków, 2006, s. 157–163.
32.
Olsen, V. S., The development of disc-on-bow brooches in England, Frisia and Scandinavia, „Paleohistoria” 47/48 (2005/2006), 2006, s. 479–528.
33.
Petersen, E., Fragen der germanischen Besiedlung im Raume zwischen Oder und Weichsel in der Völkerwanderungszeit, „Mannus” 28, 1936, s. 19–65.
34.
Petersen, E., Der ostelbische Raum als germanisches Kraftfeld im Lichte der Bodenfunde des 6–8. Jahrhunderts, Leipzig, 1939.
35.
Salin, B., Die altgermanische Thierornamentik, Stockholm, 1904.
36.
Sjøfold, T., The Scandinavian Relief Brooches of the Migration Period. An Attempt at a New Clasification, Norske oldfunn XV, Oslo, 1993.
37.
Werner, J., Eine ostpreussische Bügelfibel aus dem Hennegau, „Germania” 29, 1951, s. 58–62.
38.
Wróblewski, W., Bitner-Wróblewska, A., Znad Dniepru czy z Gotlandii. Kontrowersje wokół fibuli z Biskupina, [w:] Z. Kobyliński (red.), Herednitatem cognoscere. Studia i szkice dedykowane Profesor Marii Miśkiewicz, Warszawa, 2004, s. 145–156.