MISCELLANEA
W poszukiwaniu zaginionych zabytków archeologicznych
Więcej
Ukryj
1
Instytut Archeologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska
2
Katedra Germanistyki, Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej, Polska
Data nadesłania: 25-01-2023
Data ostatniej rewizji: 15-02-2023
Data akceptacji: 17-02-2023
Data publikacji online: 31-12-2023
Autor do korespondencji
Andrzej Kokowski
Instytut Archeologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska
Wiadomości Archeologiczne 2023;LXXIV(74):183-190
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Dzięki systematycznemu przeglądowi prasy z okresu międzywojennego, w tym przypadku prasy niemieckiej wydawanej w Brandenburgii, możliwe jest odzyskanie informacji o zbiorach muzealnych utraconych w czasie II wojny światowej oraz szczegółów niepublikowanych wyników przypadkowych znalezisk i wykopalisk, dokonywanych często daleko poza granicami kraju. Niejako przy okazji można zgromadzić teksty mówiące o muzealnictwie i ochronie zabytków; życiu naukowym (konferencje, projekty, wydarzenia promujące archeologię) i obserwować, jak archeologia stała się narzędziem politycznym III Rzeszy. Po przeanalizowaniu 1429 artykułów prasowych z 17 gazet, autorzy nie tylko poszerzyli wiedzę naukową m.in. o 13 skarbów z epoki brązu i 36 czółen, ale także uzupełnili katalogi, wprowadzając informacje o kilkudziesięciu grobach i cmentarzyskach z okresu między paleolitem, mezolitem, neolitem i czasami wikingów. Ogromna część z tych informacji nigdy nie trafiła do literatury naukowej; a znaczna część w istotny sposób uzupełnia wiedzę ujawnioną w publikacjach archeologów. Dla zobrazowania wartości zebranego materiału prasowego, posłużono się przykładem jednej notatki, opisującej nieznane odkrycie grobu kultury pomorskiej w miejscowości Cyk.
REFERENCJE (32)
1.
Aponasenko A.N. 2014: А.Н. Апонасенко (ed.), Государственный Эрмитаж. «Перемещенное искусство». 1945–1958: Архивные документы. Часть I, Санкт-Петербург [Издательство «Государственный Эрмитаж»].
2.
Blume E. 1912: Die germanischen Stämme und die Kulturen zwischen Oder und Passarge zur römischen Kaiserzeit, I Teil: Text, Mannus-Bibliothek 8, Würzburg [Kurt Kabitzsch].
3.
Dorka G. 1939: Urgeschichte des Weizacker-Kreises Pyritz, Schriften des Pommmerschen Landesmuseums Stettin, Stettin [Leon Saunier].
4.
Grunwald S. 2019: (rec.) Andrzej Kokowski / Wieńcysław Niemirowski, Na tropie zaginionych odkryć. Archeologia w świetle doniesień prasowych z dawnej prowincji Grenzmark – Posen-Westpreußen. Auf den Spuren von verlorenen Entdeckungen. Die Archäologie im Spiegel der Presse der ehemaligen Provinz Grenzmark – Posen-Westpreußen. Lublin 2016, „Germania” 96 (2018), 473–477.
5.
Kokowski A. 2011: Przygoda z archeologią, czyli najstarsze dzieje Krajny Złotowskiej (do czasów lokacji miasta Złotowa), Warszawa [TRIO].
6.
Kokowski A. 2012a: Kreismuseum Flatow (Złotów) – Provinzmuseum Schneidemühl (Piła). Nieznane dzieje archeologicznych zbiorów muzealnych w dawnej prowincji Grenzmark Posen-Westpreussen, FAP 47, 345–364.
7.
Kokowski A. 2012b: W sprawie cmentarzyska z kręgami kamiennymi w Krępsku, w pow. człuchowskim, [w:] J. Jaszewska (ed.), Z najdawniejszych dziejów. Grzegorzowi Domańskiemu na pięćdziesięciolecie pracy naukowej, Zielona Góra [Fundacja Archeologiczna], 77–84.
8.
Kokowski A. 2014: Jeszcze raz o cedzaku typu Eggers 160 z okolic Miłogoszczy w powiecie wałeckim, woj. zachodniopomorskie, [in:] R. Madyda-Legutko, J. Ro¬dziń¬ska-Nowak (eds.), Honoratissimum assensus genus est armis laudare. Studia dedykowane Profesorowi Piotrowi Kaczanowskiemu z okazji siedemdziesiątej rocznicy urodzin”, Kraków [Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica], 365–372.
9.
Kokowski A. 2016: Robert Liebig – archeolog amator z Wielkopolski – Ein Amateurarchäologe aus Großpolen, Lublin [Wyd. UMCS].
10.
Kokowski A. 2017: Friedrich Holter – ein fast vergessener Prähistoriker, [in:] B.V. Eriksen et alii (eds.), Interaktion ohne Grenzen. Beispiele archäologischer Forschungen am Beginn des 21. Jahrhunderts / Interaction without borders Exemplary archaeological research at the beginning of the 21st century, vol. 2, Schleswig [Stiftung Schleswig-Holsteinische Landes¬museen / Wach¬holtz], 863–876.
11.
Kokowski A. 2018a: Entdeckt – vergessen – wiederentdeckt: auf den Spuren verlorener Museumsbestände. Ein Griffzungenschwert von Kraśnik (Kratznick) bei Choszczno (Arnswalde; Woj. Zachodniopomorskie / PL) in Pommern, „Archäologisches Korrespondenzblatt” 48/1, 39–56.
12.
Kokowski A. 2018b: Z badań nad historią wielkopolskiej archeologii. Dr Friedrich Holter, FAP 53, 303–330.
13.
Kokowski A. 2019a: Berichte in der Tagespresse als wissenschaftliche Informationsquelle zu archäologischen Entdeckungen, „Acta Praehistorica et Archaeologica” 50, 385–406.
14.
Kokowski A. 2019b: Rekonstruktion von Quellen zur Erforschung der Vor- und Frühgeschichte auf der Grundlage von Presseberichten und Flugschriften am Beispiel der Provinz Grenzmark Posen-Westpreußen und ihrer Randgebiete, „ZBSA-Jahresbericht” 2017, 68.
15.
Kokowski A. 2021: Grób „księżniczki” z okresu rzymskiego z miejscowości Różańsko (Rosenthal), w pow. myśliborskim, [in:] A. Michałowski et alii (eds.), Ze świata dawnych barbarzyńców. Studia pradziejowe i wczesnodziejowe, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Seria Archeologiczna 60, Poznań [Wyd. Naukowe UAM], 333–348.
16.
Kokowski A., Niemirowski W. 2016: Na tropie zaginionych odkryć. Archeologia w świetle doniesień prasowych z dawnej prowincji Grenzmark Posen-Westpreußen / Auf den Spuren von verlorenen Entdeckungen. Die Archäologie im Spiegel der Presse der ehemaligen Provinz Grenzmark – Posen-Westpreußen, Lublin [Wyd. UMCS].
17.
Kokowski A., Niemirowski W. 2020: Soldin / Myślibórz. Nieznane fakty z dziejów muzeum i archeologii dawnego powiatu myśliborskiego w okresie międzywojennym, [in:] A. Kasprzak, A. Kuczkowski, M. Krzepkowski (eds.), Archaeologia–Pomoranica–Musealia. Studia z okazji 80. urodzin Ignacego Skrzypka, Koszalin [Muzeum w Koszalinie], 545–570.
18.
Kokowski, A., Niemirowski, W. 2021: O Gotach w gazecie – czyli znane i nieznane informacje o grobach kultury wielbarskiej z miejscowości Sławianowo w pow. złotowskim, WA LXXII, 143–156.
19.
Kokowski A., Niemirowski W. 2021: ‘Eine Silbermünze…’ (‘A Silver Coin…’) – or on Coins in a Newspaper, [in:] R. Chowaniec, R. Ciołek (eds.), Aleksanderia. Studies on Items, Ideas and History Dedicated to Professor Aleksander Bursche on the Occasion of His 65th birthday, Wiesbaden [Harrassowitz], 217–224.
20.
Kokowski A., Niemirowski W. 2022: O dziejach muzeum i archeologii myśliborskiej w okresie międzywojennym, „Civitas et Museum. Rocznik Muzeum Pojezierza Myśliborskiego w Myśliborzu” I, 95–130.
21.
Kraszczuk R. 2013: Niezauważona rocznica, czyli Stulecie Muzealnictwa na Ziemi Wałeckiej, Wałcz [self-published].
22.
Malinowski T. 1979: Katalog cmentarzysk ludności kultury pomorskiej, tom 1, Słupsk [Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku].
23.
Ossowski W. 1999: Studia nad łodziami jednopiennymi z obszaru Polski, Prace Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku XI, Gdańsk [Marpress].
24.
Pfützenreiter F. 1933: Die vor- u. frühgeschichtliche Besiedlung des Kreises Fraustadt, Grenzmärkische Heimatblätter, 2. Sonderheft, Fraustadt [Grenzmärkische Gesellschaft].
25.
Schäfer K. 1987: Die Schmirtenauer Kultur. Zur Ordnung der frühen Bronzezeit im Netze-Warthe-Raum, Bonner Hefte zur Vorgeschichte 23, Bonn [Universität Bonn].
26.
Schramm A. 1929: (ed.) Jahrbuch der deutschen Museen, vol. 2, Wolfenbüttel [Heckners].
27.
Schramm A. 1931: (ed.) Jahrbuch der deutschen Museen, vol. 4, Wolfenbüttel [Heckners].
28.
Schramm A. 1932: (ed.) Jahrbuch der deutschen Museen, vol. 5, Wolfenbüttel [Heckners].
29.
Schramm A. 1936: (ed.) Jahrbuch der deutschen Museen, vol. 7, Wolfenbüttel [Heckners].
30.
Skrzypek I. 1997: Z historii muzealnictwa środkowopomorskiego, „Koszalińskie Zeszyty Muzealne” 21, 5–113.
31.
Tietz B. 2020: Franz Pfützenreiter i początki archeologii na ziemi wschowskiej, Wschowa [Muzeum Ziemi Wschowskiej].
32.
Vollgraff C.W., van Hoorn G. 1934: De opgravingen in juni en juli 1933, [in:] A.E. van Giffen, C.W. Vollgraff, G. van Hoorn, Opgravingen op het domplein te Utrecht II, Haarlem [Tjeenk Willink].