PL EN
MISCELLANEA
The belt clasp from Kargoszyn, distr. Ciechanów. The dating and origins of open-work belt-clasps with T-shaped endings from north-eastern Poland and the Balt lands
 
More details
Hide details
1
Państwowe Muzeum Archeologiczne, ul. Długa 52, 00-241 Warszawa
 
 
Publication date: 2005-12-31
 
 
Wiadomości Archeologiczne 2005;LVII(57):47-55
 
KEYWORDS
TOPICS
ABSTRACT
The open-work belt clasp from Kargoszyn, north-eastern Poland (comm. and distr. Ciechanów, woj. mazowieckie), from late 2003 in the collection of the State Archaeological Museum in Warsaw, is a stray find, one of two such specimens recorded in Poland. The piece is 8.5 cm long, produced by casting, ornamented on the frame with engraved lines and oblique incisions (Fig. 1). The other open-work belt clasp, from a Pomeranian culture cemetery at Bukowo, distr. Sztum, is a plain specimen fashioned from a narrow strip of iron sheet (Fig. 2). Two further belt clasps of similar form are known from a West Balt Barrow culture cemetery at Mezdulesye, distr. Gvardeysk, and from a cemetery of Dollkeim-Kovrovo culture at Kovrovo, distr. Zelenogradsk, both in the Kaliningrad Province. The two specimens are ornamented on the frame with embossed knobs (Fig. 3). The belt clasps from Bukowo, Mezdulesye, and Kovrovo have been variously interpreted. W. Nowakowski (1995, p. 62; 1996, p. 69) considers the Balt specimens as Raetian imports but his explanation is undermined by the form of these two pieces, widely different from that of open-work clasp finds from south Germany (cf E. Keller 1984, pl. 4:11, 6:7.15, 8:6, 9:5). On the basis of its plastic ornament J. Rosen-Przeworska (1939, p. 127) traces the clasp from Mezdulesye to the La Tène sphere, but the piece lacks analogies in the Celtic environment. By J. Okulicz (1973, p. 331), A. Waluś (1983, p. 180) and M. J. Hoffmann (2000, p. 141) the same specimen is interpreted as an imitation of the clasp from Bukowo, Poland. Only E. Petersen (1929, p. 68) observed the similarity of the belt clasp from Bukowo to rhombic Hallstatt forms. Apparently, all the four open-work specimens belong in a large group of belt clasps with T-shaped endings and are closest to rhombic forms with similar endings (cf fig. 5). The form is widespread during Late Hallstatt (Ha D) in the Alpine region, on the Adriatic and in south Germany (cf C. Derrix 2001, fig. 51). A dozen-odd specimens known from Poland (cf M. Gedl 1991, p. 83), primarily from Silesia and Wielkopolska (Fig. 6, 7), are being interpreted as imports from the Hallstattkreis. However, we know of no analogies from the Hallstatt area to open-work belt clasps with T-shaped endings, referred to here as type Bukowo. Probably, they are a local imitation of Hallstatt prototypes. While only the dating of the belt clasp from Bukowo (Ha D) is certain, a similar chronology may be posited for all of the other specimens, even the belt clasp from the Dollkeim-Kovrovo cemetery, which admittedly occurred in a grave from phase B2 of the Roman Period but differed widely from the rest of the grave goods. Type Bukowo belt clasps suggest the existence of a lively exchange between cultures of the Hallstattkreis with areas of north-eastern Poland and the Balt lands, formerly considered as peripheral.
REFERENCES (48)
1.
Antoniewicz, J., Zabytki halsztackie z Bogumiłowa i Pyszkowa w pow. sieradzkim, Światowit XVIII, 1947, s. 11–41.
 
2.
Behrends, R.-H., Schwissel. Ein Urnengräberfeld der vorrömischen Eisenzeit aus Holstein, Offa-Bücher 22, Neumünster, 1968.
 
3.
Blajer, W., Skarby przedmiotów metalowych z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza na ziemiach polskich, Kraków, 2001.
 
4.
Bujack, G., Das Hügelgräberfeld vorchristlicher Zeit in der Drusker Forst, Schutzbezirk Aszlacken, Jagen nr 143 (139), Prussia 15, 1890, s. 139–152.
 
5.
Chochorowski, J., Ze studiów nad okresem halsztackim na ziemiach polskich, Archeologia Polski 23/2, 1978, s. 355–375.
 
6.
Derrix, C., Frühe Eisenfunde im Odergebiet. Studien zur Hallstattzeit in Mitteleuropa, Universitätsforschungen zur Prähistorischen Archäologie 74, Bonn, 2001.
 
7.
Dobrzańska, H., Późnohalsztackie cmentarzysko ciałopalne w Ziemięcicach w pow. gliwickim, Przegląd Archeologiczny XII, 1960, s. 150–175.
 
8.
Drack, W., Die Gürtelhaken und Gürtelbleche der Hallstattzeit aus dem Schweizerischen Mitteland und Jura, „Jahrbuch der Schweizerischen Gesellschaft für Ur- und Frühgeschichte” 54, 1969, s. 13–59.
 
9.
Durczewski, D., Skarby halsztackie z Wielkopolski, Przegląd Archeologiczny XII, 1961, s. 7–107.
 
10.
Durczewski, D., Śmigielski, W., Materiały do osadnictwa ludności kultury łużyckiej w Wielkopolsce. Część III, Fontes Archaeologici Posnanienses XX (1969), 1970, s. 46–105.
 
11.
Engel, C., Vorgeschichte der altpreußischen Stämme, Königsberg, 1935.
 
12.
Gaerte, W., Urgeschichte Ostpreußens, Königsberg, 1929.
 
13.
Gedl, M., Kultura łużycka na Górnym Śląsku, Wrocław, 1962.
 
14.
Gedl, M., Die Hallstatteniflüsse auf den polnischen Gebieten in der Früheisenzeit, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego CMLXI, Prace Archeologiczne 48, Kraków, 1991.
 
15.
Griesa, S., Die Göritzer Gruppe, Veröffentlichungen des Museums für Ur- und Frühgeschichte Potsdam 16, Berlin, 1982.
 
16.
Hingst, H., Vorgeschichte des Kreises Stormarn, Die vor- und frühgeschichtlichen Denkmäler und Funde in Schleswig-Holstein V, Neumünster, 1959.
 
17.
Hoffmann, M. J., Kultura i osadnictwo południowo-wschodniej strefy nadbałtyckiej w I tysiącleciu p.n.e., Olsztyn, 2000.
 
18.
Jaremek, A., Brązowa zawieszka zoomorficzna z Jeziorka, Barbaricum 7, Warszawa, 2004, s. 291–293.
 
19.
Jażdżewski, K., Osadnictwo prehistoryczne nad górną Prosną, Z otchłani wieków IV, 1929, s. 85–94.
 
20.
Keiling, H., Die vorrömische Eisenzeit im Elde-Karthane-Gebiet (Kreis Perleberg und Kreis Ludwigslust), Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte der Bezirke Rostock, Schwerin und Neubrandenburg 3, Schwerin, 1969.
 
21.
Keller, E., Die frühkaiserzeitlichen Korpergräber von Heimstetten bei München und die Verwandten Funde aus Südbayern, München, 1984.
 
22.
Kossack, G., Zur Hallstattzeit in Bayern, Bayerische Vorgeschichtsblätter 20, 1954, s. 1–42.
 
23.
Kossack, G., Südbayern während die Hallstattzeit, Römisch-Germanischen Forschungen 24, Berlin. 1959.
 
24.
Kostrzewski, J., Przyczynki do poznania grobów skrzynkowych wczesnej epoki żelaznej. Część II, Przegląd Archeologiczny II, 1922, s. 38–59.
 
25.
Kostrzewski, J., Wielkopolska w pradziejach, Warszawa, 1955.
 
26.
Kromer, K., Das Gräberfeld von Hallstatt, Firenze, 1959.
 
27.
Łuka, L. J., Importy halsztackie oraz wschodnioalpejskie oraz ich naśladownictwa na obszarze kultury „łużyckiej” okresu halsztackiego w Polsce, Slavia Antiqua VI, 1959, 1–99.
 
28.
Łuka, L. J., Kultura wejherowsko-krotoszyńska, [w:] J. Dąbrowski, Z. Rajewski (red.), Prahistoria ziem polskich IV: Od środkowej epoki brązu do środkowego okresu lateńskiego, 1979, s. 147–168.
 
29.
Madyda-Legutko, R., Die Gürtelschnallen der römischen Kaiserzeit und der frühen Völkerwanderungszeit im mitteleuropäischen Barbaricum, B.A.R. Int. Series 360 (1986), Oxford, 1987.
 
30.
Müller, R., Die Grabfunde der Jastorf- und Latènezeit an unterer Saale und Mittelelbe, Veröffentlichungen des Landesmuseums für Vorgeschichte in Halle 38, Berlin, 1985.
 
31.
Naue, J., Neue Grabhügelfunde von Oberbayern, Prähistorische Blätter XI, 1899, s. 65–68.
 
32.
Nowakowski, W., Od Galindai do Galinditae. Z badań nad pradziejami bałtyjskiego ludu z Pojezierza Mazurskiego, Barbaricum 4, Warszawa, 1995.
 
33.
Nowakowski, W., Das Samland in der römischen Kaiserzeit und seine Verbindungen mit dem römischen Reich und der barbarischen Welt, Marburg-Warszawa, 1996.
 
34.
Okulicz, J., Pradzieje ziem pruskich od późnego paleolitu do VII w. n.e, Wrocław, 1973.
 
35.
Ossowski, G., Prusy Królewskie, Kraków, 1879.
 
36.
Petersen, E., Die frühgermanische Kultur in Ostdeutschland und Polen, Berlin, 1929.
 
37.
Pozarzycka-Urbańska, A., Zabytki pochodzenia celtyckiego na obszarach zachodniobałtyjskich, Wiadomości Archeologiczne XLIII/2, 1978, s. 155–164.
 
38.
Rosen-Przeworska, J., Zabytki celtyckie na ziemiach polskich, Warszawa, 1939.
 
39.
Seger, H., Grabfunde aus Peisterwitz, Kreis Ohlau, Schlesiens Vorzeit II, 1902, s. 24–31.
 
40.
Starè, F., Vače, Lubljana, 1955.
 
41.
Stegmann-Rajtár, S., Früheisenzeitliche Fernverbindungen entlang dem Ostalpenrand, [w:] Fernkontakte in der Eisenzeit. Konferenz Liblice 2000 (red. A. Lang, V. Salač), Praha, 2002, s. 254–269.
 
42.
Šturms, E., Der ostbaltische Bernsteinhandel in der vorchristlichen Zeit, Commentationes Balticae I (1953), 1954, s. 176–205.
 
43.
Szela, A., Cmentarzysko kultury grobów kloszowych i kultury przeworskiej w Biejkowie, st. 9, gm. Promna, powiat białobrzeski, woj. mazowieckie, Warszawa (maszynopis pracy magisterskiej w Instytucie Archeologii UW) 1999.
 
44.
Tischler, O., Kemke, H., Ostpreussische Altertümer aus der Zeit der grossen Gräberfelder nach Christi Geburt, Königsberg, 1902.
 
45.
Waluś, A., Zabytki metalowe kultury kurhanów zachodniobałtyjskich wczesnej epoki żelaza, Warszawa (maszynopis dysertacji doktorskiej w Instytucie Archeologii UW), 1983.
 
46.
Waluś, A., Zabytki metalowe kultury lateńskiej z Rembielina, woj. ostrołęckie, Barbaricum 2, Warszawa, 1992, s. 89–101.
 
47.
Zeylandowa, M., Cmentarzysko ludności kultury łużyckiej w Czekanowie, pow. Ostrów Wlk., Fontes Archaeologici Posnanienses XXI, 1972, s. 76–82.
 
48.
Żórawska, A., Bursztyn w kulturze kurhanów zachodniobałtyjskich, Światowit III (LXVI), fasc. B, 2001, s. 213–231.
 
ISSN:0043-5082
Journals System - logo
Scroll to top