DISCOVERIES
Bronze Age and Roman Age Finds from Site 35 at Dzierżysław, Głubczyce County
More details
Hide details
1
Instytut Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, ul. Gołębia 11, PL 31-007 Kraków
Publication date: 2013-12-31
Wiadomości Archeologiczne 2013;LXIV(64):161-172
KEYWORDS
TOPICS
ABSTRACT
Site 35 at Dzierżysław, distr. Głubczyce, lies in the loess Głubczyce Plateau close to the Morawka River valley bottom. An archaeological excavation carried out in 1997–2005 resulted in the discovery of relics of settlement, Palaeolithic through to the Roman Period (M. Połtowicz 2000; B. Ginter, M. Połtowicz 2001; 2002; 2004a; 2004b; 2006; B. Ginter, M. Połtowicz-Bobak 2009). The article reports on the materials from the younger phases of settlement associated with the Nowa Cerekwia Group, Lusatian Culture and Przeworsk Culture. The phase of settlement linked with the Nowa Cerekwia Group is represented by a single feature (no. 1) only, containing a small quantity of vessel fragments, as wekk as by a small number of fragments of pottery recovered from the culture deposit. These finds have analogies in other sites of the Nowa Cerekwia Group in Upper Silesia, dated to Bronze Age I. Lusatian Culture occupation is documented by a slightly larger quantity of finds, all of them pottery, recovered from the culture deposit or re-deposited within Przeworsk Culture features. Of relevance for their dating is the presence of fragments of vessels decorated on their lower body with horizontal engraved lines. This type of ornament is characteristic for wares dated to Bronze Age III, for example, in the cemetery at Kietrz. Features 2 and 3 were attributed to the Przeworsk Culture as well as a significant amount of the material from the culture deposit. These are mostly fragments of hand-built pottery. The group may be separated into two basic groups – coarse wares and thin-walled ceramics with a black, smoothed surface. This pottery corresponds to technological groups I and II in the classification system of K. Godłowski (1977, p. 164, 166–167). The dominant form of the coarse ware are jar-like and bowl-like vessels, whereas tableware is represented chiefly by assorted bowls and cups. One of the more outstanding Przeworsk Culture artefacts is a bone comb with an openwork ornament recovered from feature 2 (Fig. 5:1). It has many analogies in the basin of the Havel River, the Bohemian Basin, and in the western zone of Przeworsk Culture territory. It may be dated to between phase B1 and phase B2/C1 (S. W. Teuber 2005, p. 187–190). Equally interesting is a bone dress pin with an unprofiled head, from feature 3 (Fig. 6:1). Similar forms are known from Przeworsk Culture settlements in Upper Silesia, the Bohemian Basin, from the basin of the Elbe River and the Wielbark Culture territory (B. Beckmann 1966; Z. Brońska 1993, p. 56; R. Wołągiewicz 1984, p. 46; A. Dulkiewicz 2009). Bone dress pins are dated to phase B1b through to phase C1, their variant with an unprofiled head given a later dating (K. Godłowski 1977, p. 42). Also attributable to the Przeworsk Culture is a weaving tablet made of bone, two clay beads, and two whetstones (Fig. 5:2.3.5, 6:16.17), less useful for refining the chronology of the settlement. Analysis of the finds inventory from site 35 at Dzierżysław indicates that prehistoric settlement here unfolded in three phases. The first of phase is datable to Bronze Age I, the second, to Bronze Age III, the last – to the Early Roman Period.
REFERENCES (39)
1.
Bąk, U., Przemysł kościany i rogowy w grupie nowocerekwiańskiej na Górnym Śląsku, Archeologia Polski XXX/2, 1985, s. 311–328.
2.
Brońska, Z., Szpile w kulturze przeworskiej, m-pis pracy magisterskiej w Instytucie Archeologii UJ, Kraków, 1993.
3.
Dąbrowscy, I. i K., Osada lateńsko-rzymska we wsi Piwonice, pow. Kalisz, Materiały Starożytne IX, 1958, s. 423–505.
4.
Domański, G., Cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich, [w:] K. Wachowski, G. Domański (red.), Wczesnopolskie cmentarzysko w Starym Zamku, Wrocław, 1992, s. 101–137.
5.
Dulkiewicz, A., Szpile kościane kultury przeworskiej na terenie Polski: typologia, chronologia i rozmieszczenie, Folia Praehistorica Posnaniensia XV, 2009, s. 209–235.
6.
Gedl, M., Kultura łużycka na Górnym Śląsku, Wrocław, 1962.
7.
Gedl, M., Wczesny i starszy okres epoki brązu na Górnym Śląsku, Przegląd Archeologiczny XVI, 1964, 24–55.
8.
Gedl, M., Frühbronzezeitliche befestigte Siedlung in Jędrychowice und die Probleme der Nowa Cerekiew-Gruppe in Oberschlesien, [w:] M. Gedl (red.), Frühbronzezeitliche befestigte Siedlungen in Mitteleuropa. Materialien der Internationalen Arbeitstagung vom 20. bis 22. September 1983 in Kraków, Archaeologia Interregionalis 6, Warszawa-Kraków, 1985, s. 27–43.
9.
Gedl, M., Wczesnołużyckie cmentarzysko w Kietrzu (część 1), Kraków, 1991.
10.
Gedl, M., Wczesnołużyckie cmentarzysko w Kietrzu (część 2), Kraków, 1992.
11.
Gedl, M., Wczesnołużyckie cmentarzysko w Kietrzu (część 3), Kraków, 1996.
12.
Ginter, B., Połtowicz, M., Sprawozdanie z drugiego sezonu badań na stanowisku 35 w Dzierżysławiu, województwo opolskie, [w:] E. Tomczak (red.), Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i ziemiach pogranicznych w 1998 roku, Katowice, 2001, s. 21–28.
13.
Ginter, B., Połtowicz, M., Badania archeologiczne w Dzierżysławiu pow. Głubczyce w 2001 roku, Śląskie Sprawozdania Archeologiczne XLIV, 2002, s. 9–17.
14.
Ginter, B., Połtowicz, M., Badania w Dzierżysławiu pow. Głubczyce w latach 2002–2003, Śląskie Sprawozdania Archeologiczne XLVI, 2004, s. 5–16.
15.
Ginter, B., Połtowicz, M., Dzierżysław 35 – an open-air Magdalenian site in Upper Silesia, Recherches Archéologiques de 1993–1998, 2004, s. 9–17.
16.
Ginter, B., Połtowicz, M., Dzierżysław 35 – an open-air Magdalenian site in Upper Silesia (part II), Recherches Archéologiques de 1999–2003, 2006, s. 25–38.
17.
Ginter, B., Połtowicz-Bobak, M., Dzierżysław 35 – an open-air Magdalenian site in Upper Silesia (part III), Recherches Archéologiques NS I, 2009, s. 11–14.
18.
Godłowski, K., Kultura przeworska na Górnym Śląsku, Katowice, 1969.
19.
Godłowski, K., Materiały do poznania kultury przeworskiej na Górnym Śląsku (część II), Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne IV, 1977, s. 7–237.
20.
Godłowski, K., Przemiany kulturowe i osadnicze w południowej i środkowej Polsce w młodszym okresie przedrzymskim i w okresie rzymskim, Wrocław, 1985.
21.
Godłowski, K. Szadkowska, L., Cmentarzysko z okresu rzymskiego w Tarnowie, pow. Opole, Opolski Rocznik Muzealny V/2, Opole, 1972.
22.
Hald, M., Ancient Danish Textiles from Bogs and Burials. A Comparative Study of Costume and Iron Age Textiles, Publications of the National Museum, Archaeological-Historical Series XXI, København, 1980.
23.
Jahn, M., Die oberschlesischen Funde aus der römischen Kaiserzeit, Praehistorische Zeitschrift X, 1918 (1919), s. 80–149.
24.
Kostrzewski, B., Cmentarzysko z okresu rzymskiego w Koninie (woj. poznańskie), Przegląd Archeologiczny VII/2, 1947, s. 143–192.
25.
Küchelmann, H. Ch., Zidarov, P., Let’s skate together! Skating on bones in the past and today, [w:] H. Luik, A. M. Choyke, C. E. Batey, L. Lõugas (red.), From Hooves to Horns, from Mollusc to Mammoth. Manufacture and Use of Bone Artefacts from Prehistoric Times to the Present. Proceedings of the 4th Meeting of the ICAZ Worked Bone Research Group at Tallinn, Tallinn, 2005, s. 425–445.
26.
Liana, T., Chronologia względna kultury przeworskiej we wczesnym okresie rzymskim, Wiadomości Archeologiczne XXXV/4, 1970, s. 429–487.
27.
Luik, H., Luu-ja sarvesemed eesti arheoloogilises leiumaterjalis viikingiajast keskajani. Bone and antler artefacts among Estonian archaeological finds from the Viking Age until the Middle Ages, Dissertationes Archaeologiae Universitatis Tartuensis 1, Tartu, 2005.
28.
Maik, J., Tkaniny z okresu rzymskiego z terenu Polski, Pomorania Antiqa VII, 1977, s. 77–146.
29.
Nosek, S., Kultura amfor kulistych w Polsce, Prace Komisji Archeologicznej 8, Wrocław, 1967.
30.
Połtowicz, M., Sprawozdanie z I sezonu badań ratowniczych na stanowisku 35 w Dzierżysławiu, województwo opolskie, [w:] E. Tomczak (red.), Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i ziemiach pogranicznych w 1997 roku, Katowice, 2000, s. 20–29.
31.
Rodzińska-Nowak, J., Uwagi o chronologii ceramiki wykonywanej na kole garncarskim w kulturze przeworskiej w świetle wyników analizy materiałów zabytkowych z osady w Jakuszowicach, woj. świętokrzyskie, i cmentarzyska w Opatowie, woj. śląskie, [w:] H. Machajewski, B. Jurkiewicz (red.), Ceramika rzemieślnicza jako źródło do badań nad zróżnicowaniem garncarstwa kultury przeworskiej, Pułtusk, 2010, s. 71–87.
32.
Skowron, J., Kultura przeworska w dorzeczu środkowej i dolnej Bzury. Monografia osadnictwa, Poznań, 2006.
33.
Szydłowski, J., Cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich w Choruli, pow. Krapkowice, Wrocław, 1964.
34.
Tackenberg, K., Die Wandalen in Niederschlesien, Vorgeschichtliche Forschungen 1/2, Berlin, 1925.
35.
Tempelmann-Mączyńska, M., Die Perlen der römischen Kaiserzeit und der frühen Phase der Völkerwanderungszeit im Mitteleuropäischen Barbaricum, Römisch-Germanische Forschungen 43, Mainz am Rhein, 1985.
36.
Teuber, S. W., Die Einlagenkämme der Römischen Kaiserzeit und der Völkerwanderungszeit im freien Germanien, Neue Ausgrabungen und Forschungen in Niedersachsen 25, Neumünster, 2005, s. 167–310.
37.
Thomas, S., Studien zu den germanischen Kämmen der römischen Kaiserzeit, Arbeits- und Forschungsberichte zur sächsischen Bodendenkmalpflege 8, 1960, s. 54–215.
38.
Varsik, V., Germánske osídlenie na východnom predpolí Bratislavy. Sídliská z doby rímskej v Bratislave-Trnávke a v okolí, Archaeologica Slovaca Monographiae. Fontes XVIII, Nitra, 2011.
39.
Wołągiewicz, R., Pochówek w kłodzie dębowej z II wieku n.e. w Bagiczu, Materiały Zachodniopomorskie XXVI 1980 (1982 [1984]), s. 39–56.