PL EN
MISCELLANEA
Lusatian culture footed beaker from Pyszków, distr. Sieradz
 
More details
Hide details
1
Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, ul. Długa 52, 00-241 Warszawa
 
 
Publication date: 2005-12-31
 
 
Wiadomości Archeologiczne 2005;LVII(57):41-46
 
KEYWORDS
TOPICS
ABSTRACT
The collections of the Bronze and Early Iron Age Department of the Warsaw State Archaeological Museum include a small vessel (PMA-III/1965) discovered at the cemetery of the Lusatian culture at Pyszków (comm. Brzeźnio, distr. Sieradz, woj. łódzkie). Unearthed in 1875 by an amateur-explorer, the piece later passed into the collection of Zygmunt Gloger. After the death of the eminent ethnographer in 1910 the vessel was added – with other finds – to the collections of the Dept. of Antiquities in Muzeum Przemysłu i Rolnictwa (Industry and Agriculture Museum), joined in 1928 to the State Archaeological Museum. The small vessel with a fully reconstructed foot – a beaker – is black; both its surfaces are smoothed. Under the rim it has five groups of 2–4 small openings, its upper body is decorated with a deeply engraved ornament of horizontal rows of chevrons and groups of grooves, probably originally filled with white inlay (Fig. 1a–c). The shape of the beaker’s bowl and its ornamentation have many known analogies at Lusatian culture sites from the Halstatt period (J. Miśkiewicz 1968, p. 136, 143, fig. 2c; also eg H. A. Ząbkiewicz-Koszańska 1958, p. 278, 279, pl. Vm, VI:5, VII:2.3, VIII:1.7.8; 1972, pl. III:1, X:7, XI:7; I. Jadczykowa 1990, p. 42–43, pl. I:3.12, II:1.14, VI:15, VII:11, XI:15.16.18, XIX:7, XXII:8.9.16). The vessel is datable to Ha D, like most inlaid ceramics of this type recorded in Poland. What makes the beaker from Pyszków unique is its footed form. The vessel itself greatly resembles a “wine cup” found in grave 24 at the cemetery at Tyczyn, distr. Sieradz, site 3 (A. Kufel-Dzierzgowska 1973, p. 197, pl. X:5). It can be no accident that both these exceptional Halstatt vessels were discovered at only a small distance of about 11 km. During Early Iron Age the Sieradz Region was crossed by the NE side branch of the Amber Route linking the south Baltic coast with the Adriatic (L. J. Łuka 1959, p. 84–85, map 1; T. Malinowski 1971, fig. 1; A. Gardawski 1979, p. 128, 130). It is to this latter area, in SE Slovenia, and the Dolenjsko group of the southeastern Hallstatt culture in particular that we must look for prototypes of both of the cited Lusatian footed vessels (cf J. Dular 1982, p. 41 ff, fig. 3, pl. 11–19; 20:173.174, 24:233–235, 25:234–236). Half their size and decorated in local styles they appear to be a distant echo of the fine specimens from southern Europe. The two cemeteries at Pyszków and Tyczyn lie close to rivers, which during the age of interest were the most convenient communication routes.
REFERENCES (38)
1.
Antoniewicz, J., Zabytki halsztackie z Bogumiłowa i Pyszkowa w pow. sieradzkim, Światowit XVIII, 1947, s. 11–41.
 
2.
Antoniewicz, W., Rewindykacje i odszkodowania w zakresie zabytków archeologicznych ziem Polski, Z otchłani wieków XV, 1946, s. 55–62.
 
3.
Bukowski, Z., Tzw. szlak bursztynowy z wczesnej epoki żelaza na obszarach na południe od Sudetów i Karpat w świetle importów pochodzenia południowego, [w:] Ziemie polskie we wczesnej epoce żelaza i ich powiązania z innymi terenami (red. S. Czopek), Rzeszów, 1992, s. 39–54.
 
4.
Chudziakowa, J., Kultura łużycka na terenie międzyrzecza Wisły, Drwęcy i Osy, Warszawa-Poznań, 1974.
 
5.
Długopolska, L., Cmentarzysko kultury łużyckiej w Piwonicach, pow. Kalisz, Wiadomości Archeologiczne XXXIII, 1968, s. 200–216.
 
6.
Dudrewicz, L., Cmentarzysko ciałopalne w Sikucinie, Wiadomości Archeologiczne IV, 1882, s. 75–79.
 
7.
Dular, J., Halštatska keramika v Sloveniji, Ljubljana, 1982.
 
8.
Durczewski, D., Śmigielski, W., Materiały do osadnictwa ludności kultury łużyckiej w Wielkopolsce. Część III, Fontes Archaeologici Posnanienses XX (1969), 1970, s. 46–105.
 
9.
Gabrovec, S., Zur Hallstattzeit in Slowenien, Germania 44, 1966, s. 1–48.
 
10.
Gardawski, A., Czasy zaniku kultury łużyckiej. Okres halsztacki D i lateński, [w:] J. Dąbrowski, Z. Rajewski (red.), Prahistoria ziem polskich IV: Od środkowej epoki brązu do środkowego okresu lateńskiego, Wrocław, 1979, s. 117–146.
 
11.
Gedl, M., Kultura łużycka na Górnym Śląsku, Wrocław, 1962.
 
12.
Gedl, M., Kultura łużycka, Kraków, 1975.
 
13.
Gedl, M., Die Hallstatteinflüsse auf den polnischen Gebieten in der Früheisenzeit, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskigo CMLXIX, Prace Archeologiczne 48, Kraków, 1991.
 
14.
Jadczykowa, I., Wczesnolateńskie cmentarzysko kultury łużyckiej na stanowisku 1 w Piaskach Bankowych, województwo skierniewickie, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, seria archeologiczna 33 (1986), 1988, s. 207–242.
 
15.
Jadczykowa, I., Ciałopalne cmentarzysko kultury łużyckiej, okresu halsztackiego D z Zalewu II, województwo sieradzkie, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, seria archeologiczna 35 (1988), 1990s. 15–87.
 
16.
Jakimowicz, R., Sprawozdanie z działalności Państwowego Muzeum Archeologicznego za 1928 rok, Wiadomości Archeologiczne XIII, 1935, s. 232–278.
 
17.
Jakimowicz, R., Państwowe Muzeum Archeologiczne, cele, organizacja i dotychczasowe dokonania (referat wygłoszony w 1936 roku na zjeździe Związku Muzeów w Polsce), Wiadomości Archeologiczne XIV, 1936, s. 203–220.
 
18.
Jamka, R., Cmentarzysko w Skrajnej w pow. kaliskim, Przegląd Archeologiczny VI (1937–1939), 1939, s. 1–27.
 
19.
Kaczmarek, J. E., Organizacja badań i ochrony zabytków archeologicznych w Poznaniu (1720–1958), Poznań, 1996.
 
20.
Karch, B., Materiały z wczesnej epoki żelaza z Kalisza Tyńca, woj. wielkopolskie, Wiadomości Archeologiczne LVI (2002–2003), 2003, s. 87–101.
 
21.
Kufel-Dzierzgowska, A., Cmentarzysko halsztackie w Tyczynie, pow. Sieradz, Rocznik Muzeów i Ochrony Zabytków Ziem Polski Środkowej I, Wieluń, 1973, s. 191–222.
 
22.
Kutrzeba-Pojnarowa, A., Gloger Zygmunt, [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom VIII, Wrocław, 1959–1960, s. 80–81.
 
23.
Łuka, L. J., Importy italskie i wschodnio-alpejskie oraz ich naśladownictwa na obszarze kultury „łużyckiej” okresu halsztackiego w Polsce, Slavia Antiqua VI (1957–1959), 1959, s. 1–99.
 
24.
Malinowski, T., Kontakty kultury łużyckiej z ziem polskich z terenami położonymi nad północno-wschodnim Adriatykiem, [w:] I Międzynarodowy Kongres Archeologii Słowiańskiej Warszawa 14–18 IX 1965, tom II (red. W. Hensel), Wrocław, 1969, s. 10–18.
 
25.
Malinowski, T., Über Bernsteinhandel zwischen den südöstlichen baltischen Ufergebieten und dem Süden Europas in der frühen Eisenzeit, Praehistorische Zeitschrift 46, 1971, s. 102–110.
 
26.
Malinowski, T., Kwestia pochodzenia bursztynów z wykopalisk jugosłowiańskich, Fontes Archaeologici Posnanienses XXI (1970), 1972, s. 219–229.
 
27.
Malinowski, T., Problem pogranicza prasłowiańsko-prailiryjskiego, Slavia Antiqua XXI (1974), 1975, s. 5–46.
 
28.
Mikłaszewska-Balcer, R., Materiały z okresu halsztackiego oraz z wczesnego okresu lateńskiego w dorzeczu górnej Warty i środkowej Pilicy ze zbiorów Państwowego Muzeum Archeologicznego, Wiadomości Archeologiczne XXVIII, 1962, s. 230–242.
 
29.
Miśkiewicz, J., Kultura łużycka w międzyrzeczu Pilicy i środkowej Wisły, Materiały Starożytne XI, 1968, s. 129–208.
 
30.
Stawiski, E., Notatki archeologiczne, Wiadomości Archeologiczne IV, 1882, s. 151–166.
 
31.
Weiss, R.-M., Des Kaisers alte Funde. Die Sammlung hallstattzeitlicher Funde aus Krain, Slowenien, [w:] I. Griesa, R.-M. Weiss, Hallstattzeit, Die Altertümer im Museum für Vor- und Frühgeschichte 2 (red. W. Menghin), Mainz am Rhein, 1999, s. 48–73.
 
32.
Węgrzynowicz, T., Materiały kultury łużyckiej ze wschodniego Mazowsza i Podlasia, Wiadomości Archeologiczne XXXIV, 1969, s. 389–411.
 
33.
Węgrzynowicz, T., Kultura łużycka na Mazowszu wschodnim i Podlasiu, Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne II, 1973, s. 7–126.
 
34.
Wieczorowski, T., Ceramika inkrustowana typu „łużyckiego” z wczesnej epoki żelaznej w Polsce, Przegląd Archeologiczny VI (1937–1939), 1939, s. 113–177.
 
35.
Wiklak, H., Późniejsze stadia rozwojowe środkowopolskiej grupy kultury łużyckiej, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, seria archeologiczna 19, 1972, s. 15–172.
 
36.
Wrońska, J., Archeolodzy warszawscy na początku XX wieku, Wrocław, 1986.
 
37.
Ząbkiewicz-Koszańska, H. A., Cmentarzysko kultury łużyckiej w Łodzi-Rudzie Pabianickiej, Przegląd Archeologiczny X (1954–1956), 1958, s. 237–285.
 
38.
Ząbkiewicz-Koszańska, H. A., Cmentarzyska kultury łużyckiej i kultury przeworskiej na st. 1 w Chojnem w pow. sieradzkim, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, seria archeologiczna 19, 1972, s. 173–248.
 
ISSN:0043-5082
Journals System - logo
Scroll to top