MATERIAŁY
Osada z młodszego okresu przedrzymskiego i okresu rzymskiego w Strzyżowie,
pow. hrubieszowski, w świetle badań z lat 1935-1937 i 1939
Więcej
Ukryj
1
Państwowe Muzeum Archeologiczne, ul. Długa 52, 00-241 Warszawa
Data publikacji: 31-12-2006
Wiadomości Archeologiczne 2006;LVIII(58):265-281
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
The first discoveries near the sugar-mill at Strzyżów (distr. Hrubieszów) were made in 1923. During several seasons of excavation (1935–37, 1939, 1952, 1958, 1961–63) the complex of sites at this location (Fig. 1) produced an exceptionally large quantity of materials, dating from the Neolithic through to the Medieval period, in the form of several score kilograms of ceramics as well as around a hundred metal, bone, antler and stone objects. The materials held at present by the State Archaeological Museum in Warsaw (PMA) and the Lublin Dept. of the National Centre for Historical Monument Studies and Documentation, was never analysed or published in full. The present article is concerned only with materials from the pre-1939 research by Zofia Podkowińska, now in keeping of the Iron Age Department, PMA. Pottery finds from pit 2 and a part of stray ceramics have been dated to phase A2 of the Late Pre-Roman Period and classified as type ‘Werbkowice’. The following vessel forms are represented: type I (Figs. 4:7, 5:15, 6:3), II (Fig. 6:5.7), IV (Figs. 4:2.9, 5:4.9, 6:8), V.1 (Fig. 3:1.2), V.3 (Fig. 5:1. 5.11), V.6 (Fig. 5:18) and VI (Figs. 5:6, 6:1) acc. to the classification system developed for pottery from Werbkowice-Kotorów (T. Liana, T. Piętka-Dąbrowska 1962, p. 157–158; T. Dąbrowska, T. Liana 1963, p. 56–58). The site close to the sugar-mill at Strzyżów also produced fragments of Przeworsk Culture pottery from the Late Pre-Roman Period (Fig. 4:5) and Early Roman Period (Figs. 2:1, 3:7, 4:1.8). Also identified – for the first time with regard to the materials from Strzyżów – was the presence of Wielbark Culture finds from the Late Roman Period (Fig. 3:3.5). One of the more notable Wielbark finds is an incomplete bowl, type VIA (Fig. 2:6), which is ornamented above shoulder with an wide engraved band of ornament of at least three groups of patterns alternating with ‘separator’ motifs (Fig. 2:6a).
REFERENCJE (63)
1.
Andrzejowski, J., Zagadnienie kontynuacji cmentarzysk we wschodniej strefie kultury przeworskiej, [w:] J. Gurba, A. Kokowski (red.), Kultura wielbarska w młodszym okresie rzymskim, materiały z konferencji, tom II, Lublin, 1989, s. 103–125.
2.
Andrzejowski, J., Nadkole 2. A Cemetery of the Przeworsk Culture in Eastern Poland, Monumenta Archaeologica Barbarica V, Kraków, 1998.
3.
Babeş, M., Die Poieneşti-Lukaševka-Kultur. Beitrag zur Kulturgeschichte im Raum östlich der Karpaten in den Jahrhunderten vor Christi Geburt, Saarbrücker Beiträge zur Altertumskunde 30, Bonn, 1993.
4.
Balke, B., Unikatowa bransoleta znad Mogielanki, [w:] J. Andrzejowski (red.), COMHLAN, Studia z archeologii okresu przedrzymskiego i rzymskiego w Europie Środkowej dedykowane Teresie Dąbrowskiej w 65. rocznicę urodzin, Warszawa, 1999, s. 61–79.
5.
Becker, C. J., Føromersk Jernalder i Syd- og Midtjylland, Nationalmuseet Skrifter Større beretninger VI, København, 1961.
6.
Bednarczyk, J., W poszukiwaniu trendu – z badań nad systemem technologicznym ceramiki grupy kruszańskiej kultury przeworskiej, [w:] A. Kośko (red.), Z badań nad genezą regionalizmu kulturowego społeczeństw Kujaw, Studia i materiały do dziejów Kujaw – Niżu Polski 6, Poznań-Kruszwica-Inowrocław, 1996, s. 165–171.
7.
Bednarczyk, J., Cofta-Broniewska, A., Miejsce obrzędowe z doby neolitu i schyłku starożytności w Inowrocławiu, st. 58, Studia i materiały do dziejów Kujaw 9, Poznań, 1998, s. 5–130.
8.
Czopek, S., Problemy kultury zarubinieckiej na Lubelszczyźnie, Problemy Studenckiego Ruchu Naukowego 2, 1981, s. 40–44.
9.
Czopek, S., Grupa czerniczyńska – prezentacja i analiza źródeł, Prace i Materiały Zamojskie III, Zamość, 1991, s. 45–143.
10.
Czopek, S., Południowo-wschodnia strefa kultury pomorskiej, Rzeszów, 1992.
11.
Czopek, S., W kwestii tzw. grupy czerniczyńskiej, Kultura Przeworska IV, Lublin, 1999, s. 201–204.
12.
Dąbrowska, T., Cmentarzysko kultury przeworskiej w Karczewcu, pow. Węgrów, Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne II, 1973, s. 383–531.
13.
Dąbrowska, T., Wczesne fazy kultury przeworskiej. Chronologia – zasięg – powiązania, Warszawa, 1988.
14.
Dąbrowska, T., Wpływy jastorfskie na kulturę przeworską w młodszym okresie przedrzymskim, Kultura Przeworska I, Lublin, 1994, s. 71–87.
15.
Dąbrowska, T., Kamieńczyk. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur in Ostmasowien, Monumenta Archaeologica Barbarica III, Kraków, 1997.
16.
Dąbrowska, T., Wschodnie tereny kultury przeworskiej w młodszym okresie przedrzymskim, Wiadomości Archeologiczne LIV (1995-1998), 2001, s. 25–36.
17.
Dąbrowska, T., Liana, T., Sprawozdanie z prac wykopaliskowych w Werbkowicach--Kotorowie, pow. Hrubieszów w 1960 r., Wiadomości Archeologiczne XXIX/1, 1963, s. 44–60.
18.
Dąbrowski, J., Materiały ze Strzyżowa, a niektóre powiązania ziem Polski wschodniej i Ukrainy w późnej epoce brązu, Materiały Starożytne VIII, 1962, s. 7–57.
19.
Dąbrowski, K., Osadnictwo z okresów późnolateńskiego i rzymskiego na stanowisku 1 w Piwonicach, pow. Kalisz, Materiały Starożytne IV, 1958, s. 7–89.
20.
Domański, G., Studia z dziejów środkowego Nadodrza w III–I wieku p.n.e., Wrocław, 1975.
21.
Drewko, M., Sprawozdanie państwowego konserwatora zabytków przedhistorycznych okręgu lubelskiego za rok 1923, Wiadomości Archeologiczne IX/3-4, 1925, s. 354.
22.
Dzieduszycki, W., Makiewicz, T., Sobucki, A., Nowa Wieś, st. 1 i 12, gmina Bledzew, GAZ nr 43/43a, AZP 51-12: 7 i 55, [w:] R. Mazurowski (red.), Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego, tom I: Ziemia Lubuska, Poznań, 1998, s. 117–195.
23.
Fedorov, G., B., Lukaševskij mogil'nik, Kratkije soobŝeniâ Instituta Araheologii Akademii Nauk SSSR 68, 1957, s. 51–62.
24.
Gajewski, L., Gurba, J., Sprawozdanie z prac ratowniczo-badawczych, prowadzonych w 1958 r. w Strzyżowie, pow. Hrubieszów, Sprawozdania Archeologiczne X, 1960, s. 97–109.
25.
Gibson, A., Woods, A., Prehistoric Pottery for the Archeologist, Leicester-London-New York, 1990.
26.
Głosik, J., Strzyżów, pow. Hrubieszów, Wiadomości Numizmatyczne V, 1961, s. 171.
27.
Głosik, J., Osada kultury ceramiki sznurowej w Strzyżowie, pow. Hrubieszów, w świetle badań w latach 1935–37 i 39, Materiały Starożytne VII, 1961, s. 111–163.
28.
Głosik, J., Ozdoba brązowa z miejscowości Strzyżów, pow. Hrubieszów, Wiadomości Archeologiczne XXX/3–4, 1964, s. 500.
29.
Głosik, J., Gurba, J., Ogólne wyniki prac archeologicznych w Strzyżowie, pow. Hrubieszów, w 1961 roku, Sprawozdania Archeologiczne XV, 1963, s. 358–365.
30.
Głosik, J., Gurba, J., Strzyżów terenem badań archeologów, Z otchłani wieków XXIX/2, 1963, s. 120–125.
31.
Godłowski, K., Materiały do poznania kultury przeworskiej na Górnym Śląsku (część II), Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne IV, 1977, s. 7–237.
32.
Gurba, J., Grób psa kultury ceramiki sznurowej we wsi Strzyżów, gm. Horodło, pow. Hrubieszów, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, V, 1950 (1954/1955), 1955, s. 159–168.
33.
Gurba, J., Wyniki prac ratowniczych w 1962 r. w Strzyżowie, pow. Hrubieszów, Sprawozdania Archeologiczne XVI, 1964, s. 56–58.
34.
Hvass, S., Hodde. Et vestjysk landsbysamfund fra œldere jernalder, Arkæologiske Studier VII, København, 1985.
35.
Kokowski, A., Stosunki kulturowe na Lubelszczyźnie od II w. p.n.e. do schyłku starożytności (w młodszym okresie przedrzymskim i wpływów rzymskich), Archeologiczne Listy 4/83, Lublin, 1983.
36.
Kokowski, A., Lubelszczyzna w młodszym okresie przedrzymskim i okresie rzymskim, Lubelskie Materiały Archeologiczne IV, Lublin, 1991.
37.
Kokowski, A., Die Masłomęcz-Gruppe. Ihre Chronologie und Beziehungen innerhalb des gotischen Kulturkreises – Ein Beispiel für den kulturellen Wandel der Goten im Verlauf ihrer Wanderungen, Bericht der Römisch-Germanischen Kommission 78 (1997), 1998, s. 641–833.
38.
Kołacz, M., Osada kultury przeworskiej w Izdebnie Kościelnym, stanowisko I, gmina Grodzisk Mazowiecki, Barbaricum 5, Warszawa, 1995.
39.
Liana, T., Chronologia względna kultury przeworskiej we wczesnym okresie rzymskim, Wiadomości Archeologiczne XXXV/4, 1970, s. 429–491.
40.
Liana, T., Kształtowanie się stylu B1 w kulturze przeworskiej, [w:] Kultury archeologiczne i strefy kulturowe w Europie Środkowej w okresie wpływów rzymskich, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego CCCCXXII, Prace Archeologiczne 22, Kraków, 1976, s. 139–151.
41.
Liana, T., Piętka-Dąbrowska, T., Sprawozdanie z badań ratowniczych przeprowadzonych w 1959 r. na stanowisku I w Werbkowicach-Kotorowie, pow. Hrubieszów, Wiadomości Archeologiczne XXVIII/2, 1962, s. 142–167.
42.
Martens, J., Borremose Reconsidered. The Date and Development of a Fortified Settlement of the Early Iron Age, Journal of Danish Archeology 7 (1988), 1990, s. 159–181.
43.
Martens, J., The Pre-Roman Iron Age in North Jutland, [w:] J. Martens (red.), Chronological Problems of the Pre-Roman Iron Age in Northern Europe, Arkæologiske Skrifter 7, Copenhagen, 1997, s. 107–136.
44.
Martens, J., Die vorrömische Eisenzeit in Südskandinavien. Probleme und Perspektiven, Praehistorische Zeitschrift 71/2, 1997, s. 217–243.
45.
Mazurek, W., Materiały grupy czerniczyńskiej w województwie chełmskim, [w:] T. Węgrzynowicz, M. Andrzejowska, J. Andrzejowski, E. Radziszewska (red.), Kultura pomorska i kultura grobów kloszowych. Razem czy osobno? Materiały z konferencji w dniach 24–26 listopada 1993, 1995, s. 229–261.
46.
Mazurek, W., Badania sondażowe na osadzie z okresu przedrzymskiego w Leszczanach, stan. 3, gm. Żmudź, [w:] Informator o badaniach archeologicznych w woj. chełmskim w 1992–1993 roku, Chełm, 1996, s. 9–16.
47.
Mazurek, W., Materiały typu jastorfskiego ze stanowiska 5 w Wytycznie, gm. Urszulin, woj. lubelskie, Wiadomości Archeologiczne LIV (1995-1998), 2001, s. 49–57.
48.
Mazurek, T., Mazurek, W., Wyniki badań osady z okresu przedrzymskiego w Wytycznie, stan. 5, gm. Urszulin, woj. chełmskie, Archeologia Polski Środkowowschodniej I, Lublin-Chełm-Zamość, 1996, s. 75–81.
49.
Mazurek, T., Mazurek, W., Kilka uwag na temat tzw. grupy czerniczyńskiej, [w:] J. Ilkjær, A. Kokowski (red.), 20 lat archeologii w Masłomęczu, t. I, Lublin, 1998, s. 135–148.
50.
Mogielnicka-Urban, M., Warsztat ceramiczny w kulturze łużyckiej, Wrocław, 1984.
51.
Müller, R., Die Grabfunde der Jastorf- und Latènezeit an unterer Saale und Mittelelbe, Veröffentlichungen des Landesmuseums für Vorgeschichte in Halle 38, Berlin, 1985.
52.
Nadolski, A., Cmentarzyska z późnego okresu lateńskiego w Gledzianówku i Brzozówce w Polsce środkowej, Wiadomości Archeologiczne XVIII/1–2, 1951, s. 85–136.
53.
Podkowińska, Z., Wykopaliska w Strzyżowie, prowadzone w lecie 1935 roku, Z otchłani Wieków XI, 1936, s. 72–77.
54.
Podkowińska, Z., Nowe znaleziska w Strzyżowie, w powiecie hrubieszowskim, Z otchłani Wieków XI, 1936, s. 160.
55.
Podkowińska, Z., Badania w Strzyżowie, pow. Hrubieszów, woj. Lublin, w latach 1935–1937 oraz 1939, Archeologia Polski V/1, 1960, s. 39–80.
56.
Prochowicz, R. J., Wielokulturowe stanowisko IV w Tomaszach, gm. Czerwin, woj. ostrołęckie – problem przynależności kulturowej i chronologicznych granic użytkowania, m-pis pracy magisterskiej w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, 1998.
57.
Rauhut, L., Osadnictwo wczesnośredniowieczne w Strzyżowie, pow. Hrubieszów, Wiadomości Archeologiczne XXIV/1-2, 1957, s. 113–129.
58.
Tomaszewska, I., Młodszy okres przedrzymski i okres wpływów rzymskich. Rezultaty ostatnich badań, [w:] M. Dulinicz (red.), Osadnictwo pradziejowe i wczesnośredniowieczne w dorzeczu Słupianki, Archeologia Mazowsza i Podlasia. Studia i Materiały I, Warszawa, 1998, s. 65–93.
59.
Scheider, K., Töpferei der Lobi (1), [w:] H. Lüdtke, R. Vossen (red.), Töpfereiforschung – archäologisch, ethnologisch, volkskundlich. Beiträge des internationalen Kolloquiums 1987 in Schleswig, Töpferei- und Keramikforschung 2, Bonn, 1991, s. 65–91.
60.
Stasiak, M., Ceramika z cmentarzyska kultury przeworskiej w Opoce, Kultura Przeworska II, Lublin, 1994.
61.
Symonovič, E. A., Ornamentaciâ černiahovskoj keramiki, [w:] Drevnosti epohi složeniâ vostočnogo slavânstva, Materialy i issledovanâ po arheologii SSSR 116, Moskva, 1964.
62.
Wołągiewicz, R., Ceramika kultury wielbarskiej między Bałtykiem a Morzem Czarnym, Szczecin, 1993.
63.
Wysokińska, A., Ceramiczne materiały neolityczne ze stanowiska IA (rejon C) w Strzyżowie, pow. Hrubieszów, m-pis pracy magisterskiej w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, 1999.