DISCOVERIES
Sadłowo – Turning a New Life in the Study of Wielbark Culture Settlement in Dobrzyń Land
More details
Hide details
1
Instytut Archeologii UMK w Toruniu, ul. Szosa Chełmińska 44/48, 87-100 Toruń
2
Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej w Rypinie, ul. Warszawska 20, 87-500 Rypin
Publication date: 2013-12-31
Wiadomości Archeologiczne 2013;LXIV(64):172-190
KEYWORDS
TOPICS
ABSTRACT
The Roman Period cemetery, published under the name of the village of Sadłowo, is noted as a site of two outstanding Roman imports: a terra sigillata bowl and a glass vessel discovered in 1927 during the construction of a narrow gauge railway (W. Antoniewicz 1930; J. Andrzejowski 2003). An archaeological surface investigation made in 2011 (incl. metal detection) identified the location of the cemetery at Nowe Sadłowo, distr. Rypin, some 600 m south-west of the village buildings, to the south of the main road running from Sadłowo to Rypin (A. Kurpiewski, J. Lewandowska, in print). Much of the site has been lost to a gravel mine, in 1970s converted to farmland, and at present occupies a rectangular area of 200×40–60 m (Fig. 1). Archaeological excavation commenced in the autumn of 2012 focused on the central, most elevated part of the site. A total of c. 130 m² was investigated, exposing 27 features: 21 graves of Wielbark Culture, two medieval features and four features not determined as to function and chronology. All the graves were detected underneath the humus, their uppermost level only slightly disturbed by ploughing. The grave-field is biritual, with five inhumation and sixteen cremation graves (three urned and 13 pit graves). The inhumation burials were deposited, in keeping to the practices observed at other Wielbark Culture cemeteries, in pits with N-S alignment. Close to 150 small finds were excavated, dated to the Roman Period: 31 brooches, 10 complete and five fragmented buckles, two strap ends, 10 belt mounts, seven antler combs, four bracelet fragments, four clay spindlewhorls, two needles, 25 glass and amber beads, four pendants (gold, silver and iron) and a fragment of a denarius. With only a small fragment of the cemetery investigated its conclusive chronological analysis is unfeasible. The earliest of the excavated graves, no. 18, held a type A 41 brooch, dated to phase B2/C1. Other objects from the same phase were all stray finds (types A 41, A 95/96, A 128 brooches, fragments of a snake-headed bracelet). Grave 2 was assigned to phase B2/C1–C1a by the presence in its inventory of a type A 95 brooch, it also held another brooch, type A 162. Two assemblages were dated to the onset of the Late Roman Period (C1a) by e.g., a type AD18 buckle (grave 9) and brooches types A 161 and AD17 (grave 16). Two graves (10 and 15) were dated broadly to phase C1. Four graves belong in phase C1b–C2. Grave 19 held a brooch, type A 167, and a buckle, type AD29; in grave 8 there was e.g., a buckle, type AB7, a silver brooch, type A 167, with multiple coils of beaded wire; in grave 18 a brooch type A 167 was found together with a type AE13 specimen, and in grave 4 a brooch type A 167 with single coils of beaded wire, was discovered in company of a buckle, group AH, with an oval, unthickened frame.
REFERENCES (47)
1.
Aibabin, A. I., Khairedinova, È. A., Les ensembles clos de la phase initiale de la nécropole de Loutchistoe en Crimée, [w:] J. Tejral, Ch. Pillet, M. Kazanski (red.), L’Occident romain et l’Europe centrale au début de l’époque des Grandes Migrations, Spisy Archeologického ústavu AV ČR 13, Brno, 1999, s. 275–308.
2.
Aibabin, A. I., Khairedinova, È. A., Mogil'nik u sela Lučistoe. Tom I. Raskopki 1977, 1982––1984 godov, Bosporskie issedovaniâ, Suppl. 4, Simferopol'-Kerč' 2008.
3.
Almgren, O., Studien über nordeuropäische Fibelformen der ersten nachchristlichen Jahrhunderte mit Berücksichtigung der provinzialrömischen und südrussischen Formen, Mannus-Bibliothek 32, Leipzig, 1923.
4.
Andrzejowski, J., „Jakieś wazy szklanki” czyli o importach rzymskich z Sadłowa, [w:] A. Bursche, R. Ciołek (red.), Antyk i Barbarzyńcy. Księga dedykowana Profesorowi Jerzemu Kolendo w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa, 2003, s. 33–46.
5.
Andrzejowski, J., Cieśliński, A., Germanie i Bałtowie u schyłku starożytności. Przyjazne związki czy wrogie sąsiedztwo?, [w:] A. Bitner-Wróblewska (red.), Kultura bogaczewska w 20 lat później. Materiały z konferencji, Warszawa, 26–27 marca 2003, Seminarium Bałtyjskie I, Warszawa, 2007, s. 279–319.
6.
Andrzejowski, J., Żórawska, A., Cmentarzysko kultury wielbarskiej na stan. 1 w Nadkolu, woj. mazowieckie, [w:] J. Andrzejowski et alii (red.), Varia Barbarica Zenoni Woźniak ab amicis dicata, Monumenta Archaeologica Barbarica, Series Gemina I, Warszawa-Lublin, 2002, s. 29–80.
7.
Antoniewicz, W., „Terra sigillata” znaleziona w Sadłowie, w pow. rypińskim, [w:] Księga pamiątkowa ku uczczeniu siedemdziesiątej rocznicy urodzin Profesora doktora Włodzimierza Demetrykiewicza, Bibljoteka Prehistoryczna I, Poznań, 1930, s. 311–317.
8.
Beckmann, B., Studien über die Metallnadeln der römischen Kaiserzeit im freien Germanien, Saalburg Jahrbuch XXIII, 1966, s. 5–100.
9.
Biborski, K., Kazior, B., Badania sondażowe na cmentarzysku kultury przeworskiej z okresu wpływów rzymskich w Mokrej, województwo częstochowskie, Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i ziemiach pogranicznych w 1994 roku, Katowice, 1997, s. 113–117.
10.
Godłowski, K., Chronologia okresu późnorzymskiego i wczesnego okresu wędrówek ludów w Polsce północno-wschodniej, Rocznik Białostocki XII, 1974, s. 9–109.
11.
Godłowski, K., Materiały do poznania kultury przeworskiej na Górnym Śląsku (część II), Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne IV, 1977, s. 7–237.
12.
Godłowski, K., Przemiany kulturowe i osadnicze w południowej i środkowej Polsce w młodszym okresie przedrzymskim i w okresie wpływów rzymskich, Wrocław, 1985.
13.
Gopkalo, O. V., Busy i podveski černâhovskoj kul'tury, Kiev 2008 [Бусы и подвески черняховской культуры, Киев].
14.
Hahuła, K., Młodszy okres przedrzymski i rzymski w międzyrzeczu Wisły, Drwęcy i Skrwy, m-pis pracy magisterskiej w Instytucie Archeologii UMK w Toruniu, 1984.
15.
Hahuła, K., Kultura wielbarska na Ziemi Dobrzyńskiej, [w:] J. Gurba, A. Kokowski (red.), Kultura wielbarska w młodszym okresie rzymskim I, Lublin, 1988, s. 87–103.
16.
Hauptmann, Th., Studien zu den Dreisprossenfibeln, [w:] 100 Jahre Fibelformen nach Oscar Almgren. Internationale Arbeitstagung 25.–28. Mai 1997 in Klein Machnow, Land Brandenburg, Forschungen zur Archäologie im Land Brandenburg 5, Wünsdorf 1998 [wyd. 2002], 1998, s. 159–173.
17.
Jaskanis, J., Cecele. Ein Gräberfeld der Wielbark-Kultur in Ostpolen, Monumenta Archaeologica Barbarica II, Kraków, 1996.
18.
Kaphahn, [K.], Skelettgrab in Selnowo, Kreis Graudenz, Westpr., Mannus VI, 1914, s. 212–213.
19.
Kietlińska, A., Dąbrowska, T., Cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich we wsi Spicymierz, pow. Turek, Materiały Starożytne IX, 1963, s. 143–254.
20.
Kokowski, A., Grób wojownika kultury przeworskiej z Orońska w woj. radomskim, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Archaeologica 12, 1991, s. 105–133.
21.
Kokowski, A., Gródek nad Bugiem. Cmentarzysko grupy masłomęckiej, część II, Lublin, 1993.
22.
Kolník, T., K typológii a chronológii niektorych spôn z mladšej doby rímskej na juhozápadnom Slovensku, Slovenská archeológia XIII, 1965, s. 183–236.
23.
Kondracki, J., Geografia regionalna Polski, Warszawa, 2002.
24.
Kostrzewski, J., Wielkopolska w pradziejach, Warszawa-Wrocław, 1955.
25.
Kramarkowa, I., Groby książęce z III/IV w. n.e. we Wrocławiu-Zakrzowie. W stulecie odkryć, „Silesia Antiqua” XXXII, 1990, s. 61–174.
26.
Machajewski, H., Die Fibeln der Gruppe V, Serie im östlichen Teil Mitteleuropas, [w:] 100 Jahre Fibelformen nach Oscar Almgren. Internationale Arbeitstagung 25.–28. Mai 1997 in Klein Machnow, Land Brandenburg, Forschungen zur Archäologie im Land Brandenburg 5, Wünsdorf 1998 [wyd. 2002], 1998, s. 187–196.
27.
Madyda, R., Sprzączki i okucia pasa na ziemiach polskich w okresie rzymskim, Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne IV, 1977, s. 351–411.
28.
Madyda-Legutko, R., Die Gürtelschnallen der römischen Kaiserzeit und der frühen Völkerwanderungszeit im mitteleuropäischen Barbaricum, B.A.R. Int. Series 360, Oxford, 1986 (1987).
29.
Madyda-Legutko, R., Studia nad zróżnicowaniem metalowych części pasów w kulturze przeworskiej. Okucia końca pasa, Kraków, 2011.
30.
Mastykova, A., Kazanski, M., A propos des Alains en Occident a l’epoque des Grandes Migrations: le costume à appliqués en or, [w:] J. López Quiroga; A. M. Martínez Tejera, J. Morín de Pablos (red.), Gallia e Hispania en el contexto de la presencia ‘germánica’ (ss. V–VII). Balance y Perspectivas, Actas de la Mesa Redonda hispano-francesca celebrada en la Universidad Autónoma de Madrid (UAM) y Museo Arqueológico Regional de la Comunidad de Madrid (MAR) 19/20 Diciembre 2005, B.A.R. Int. Series 1534, Oxford, 2006, s. 289–305.
31.
von Müller, A., Formenkreise der älteren römischen Kaiserzeit im Raum zwischen Havelseenplatte und Ostsee, Berliner Beiträge zur Vor- und Frühgeschichte 1, Berlin, 1957.
32.
Natuniewicz-Sekuła, M., Okulicz-Kozaryn, J., Weklice. A Cemetery of the Wielbark Culture on the Eastern Margin of Vistula Delta (Excavations 1984–2004), Monumenta Archaeologica Barbarica XVII, Warszawa, 2011.
33.
Nerman, B., Die Völkerwanderungszeit Gotlands, Stockholm, 1935.
34.
Okulicz, J., Studia nad przemianami kulturowymi i osadniczymi w okresie rzymskim na Pomorzu Wschodnim, Mazowszu i Podlasiu, Archeologia Polski XV/2, 1970, s. 419–497.
35.
Olędzki, M., Uwagi o niektórych odmianach fibul kapturkowych serii wschodniej jako przyczynek do zagadnienia kwalifikacji kulturowej wschodnich obszarów kultury przeworskiej, Przegląd Archeologiczny 40, 1992, s. 49–70.
36.
Olędzki, M., Rollenkappenfibeln der östlichen Hauptserie O. Almgren 37-41 und die Varianten Fig. 42-43 [w:] 100 Jahre Fibelformen nach Oscar Almgren. Internationale Arbeitstagung 25.–28. Mai 1997 in Klein Machnow, Land Brandenburg, Forschungen zur Archäologie im Land Brandenburg 5, Wünsdorf 1998 [wyd. 2002], s. 67–84.
37.
Pinar, J., Padró, E., Juárez, T., New Data on the Role of Mediterranean Metalwork Workshops in Barbarian Aristocratic Culture. Concerning Two Ancient, Scarcely Known Finds from 5th-century Hispania, [w:] E. Droberjar, O. Chvojka (red.), Archeologie barbarů 2006. Příspěvky z II. protohistorické konference, Česke Budějovice 21.–24.11.2006, Archeologické výzkumy v jižních Čechách, suppl. 3/I–II, Česke Budějovice, 2007, s. 579–586.
38.
Raddatz, K., Der Thorsberger Moorfund. Gürtelteile und Körperschmuck, Offa-Bücher 13, Neumünster, 1957.
39.
Rudnicki, M., Uwagi na temat niektórych form zawieszek w grupie olsztyńskiej, [w:] A. Bitner-Wróblewska, G. Iwanowska (red.), Bałtowie i ich sąsiedzi. Marian Kaczyński in memoriam, Seminarium Bałtyjskie II, Warszawa, 2009, s. 421–436.
40.
Schuster, J., O późnych zapinkach kapturkowych (A.II.41), Wiadomości Archeologiczne LVIII, 2006, s. 101–120.
41.
Stawiarska, T., Naczynia szklane z okresu rzymskiego z terenu Polski. Studium archeologiczno-technologiczne, Warszawa, 1999.
42.
Tempelmann-Mączyńska, M., Die Perlen der römischen Kaiserzeit und der frühen Phase der Völkerwanderungszeit im mitteleuropäischen Barbaricum, Römisch-Germanische Forschungen 43, Mainz am Rhein, 1985.
43.
Tempelmann-Mączyńska, M., Der Goldfund aus dem 5. Jahrhundert n. Chr. aus Granada-Albaicín und seine Beziehungen zu Mittel- und Osteuropa, Madrider Mitteilungen 27, 1986, s. 375–388.
44.
Thomas, S., Studien zu den germanischen Kämmen der römischen Kaiserzeit, Arbeits- und Forschungsberichte zur sächsichen Bodendenkmalpflege 8, 1960, s. 54–215.
45.
Wołągiewicz, R., Kultury oksywska i wielbarska. Systematyka kulturowa, [w:] Prahistoria ziem polskich V: Późny okres lateński i okres rzymski (red. J. Wielowiejski), Wrocław, 1981, s. 138–156.
46.
Wołągiewicz, R., Ceramika kultury wielbarskiej między Bałtykiem a Morzem Czarnym, Szczecin, 1993.
47.
Wójcik, T., Pomorskie formy bransolet wężowatych z okresu rzymskiego, Materiały Zachodniopomorskie XXIV, 1978 (1982), s. 35–109.