ODKRYCIA
Siekierka brązowa z podniesionymi brzegami ze wschodniego Mazowsza
Więcej
Ukryj
1
Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, ul. Długa 52 «Arsenał», 00–241 Warszawa
Data publikacji: 31-12-2014
Wiadomości Archeologiczne 2014;LXV(65):217-222
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
The bronze axe fragment under discussion is a stray find from Grabszczyzna, a village in Wołomin County, approximately 50 km NE of Warsaw (Fig. 1). The axe (Fig. 2) has an expanded, crescent shaped blade, on a separate wedge. The lightly asymmetrical cutting edge has on one of its faces an observably more compact and coarse surface. The flanges gradually taper off to the height of the differently shaped ends of the U-shaped concave depressions (Fig. 3). Lines observed on the outer faces of the axe (Fig. 4) could be the result of a faulty fitting together of a two-part casting mould. One of the faces is with marks from working (Fig. 5). The negatives left by air bubbles are present over most of the surface of the axe (Fig. 6). There is some dark green, noble patina.
The axe from Grabszczyzna may be attributed to the mixed group of flanged axes (A. Szpunar 1987, p. 55–71). Some features of its construction have parallels in axes classified by A. Szpunar to types Kłodzisko, Wałowice and Czubin (1987, p. 58, 62–69). In its dimensions and form the axe find from Grabszczyzna is closest to type Czubin specimens (A. Szpunar 1987, pl. 22, 23). There is some evident similarity also to an axe, type Wałowice, from a hoard discovered at Rostkowo, Płock County (W. Blajer 1999, p. 199, pl. 157:1). A similarly rounded blade is seen in an axe, type Kłodzisko, variant C, discovered at Rudniki, Grudziądz County (A. Szpunar 1987, p. 64, pl. 20:362). In hoards from Mielnica Duża, Konin County, and from Rostkowo, both dated to the first half of Bronze Age III, an axe, type Czubin, was discovered in association with an axe, type Wałowice (W. Blajer 2001, p. 323, 325, 327); the hoard from Mielnica Duża included also a fragment of one more axe, presumably a type Kłodzisko (W. Blajer 1999, p. 185).
The chronology of axes type Wałowice, Czubin and Kłodzisko is within the frames of Bronze Age II and III (A. Szpunar 1987, p. 63–64, 66, 68–69; W. Blajer 1999, p. 23; J. Dąbrowski 2004, p. 17); this is also a likely dating for Grabszczyzna axe. The users of this axe in eastern Mazovia may have been the people of Trzciniec culture (cf. H. Taras 1995, p. 91, map 1) or, the communities from the intermediate Trzciniec-Lusatian phase and the early Lusatian Culture (cf. J. Dąbrowski 2005, p. 62; M. Mogielnicka-Urban 2005, p. 69).
REFERENCJE (27)
1.
Banasiewicz, E., Obiekty mieszkalne kultury łużyckiej z Hrubieszowa-Podgórza stan 1B, Prace i Materiały Zamojskie III, Zamość, 1991, s. 16–44.
2.
Blajer, W., Skarby ze starszej i środkowej epoki brązu na ziemiach Polskich, Kraków, 1999.
3.
Blajer, W., Skarby przedmiotów metalowych z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza na ziemiach polskich, Kraków, 2001.
4.
Bronicki, A., Wczesnobrązowe siekierki z brzegami z Pniówna? (Busówna?), gm. Wierzbica, Zanowinia, gm. Dorohusk i okolic Chełma, pow. chełmski, woj. lubelskie, [w:] H. Taras, A. Zakościelna (red.), Hereditas praeteriti. Additamenta archaeologica et historica dedicata Ioanni Gurba Octogesimo Anno Nascendi, Lublin, 2009, s. 223–234.
5.
Bukowski, Z., Pomorze w epoce brązu w świetle dalekosiężnych kontaktów wymiennych, Gdańsk, 1998.
6.
Čivilytė, A., Najnowsze aspekty badań nad zagadnieniem użytkowania siekierek brązowych w archeologii krajów bałtyckich, [w:] U. Stankiewicz, A. Wawrusiewicz (red.), Na rubieży kultur. Badania nad okresem neolitu i wczesną epoką brązu, Białystok, 2011, s. 371–381.
7.
Čivilytė, A., Žmogus ir metalas priešistorėje: žvilgančios bronzos trauka, Vilnius, 2014.
8.
Čivilytė, A., Mödlinger, M., Bronzos amžiaus metalurgia: atkraštinnių kirvių gamybos technologijos ir funkcijos klausimu, Lietuvos Archeologija 36, 2010, s. 121–152.
9.
Cofta-Broniewska, A., Metalurgia brązu w świetle źródeł archeologicznych, [w:] A. Cofta-Broniewska (red.), Metalurgia brązu pradziejowych społeczeństw Kujaw, Studia i Materiały do dziejów Kujaw 7, Poznań, 1996, s. 1–130.
10.
Dąbrowski, J., Archeologiczne aspekty badania początków zawodów, Wiadomości Archeologiczne XLII/1, 1977, s. 9–29.
11.
Dąbrowski, J., Epoka brązu w północno-wschodniej Polsce, Białystok, 1997.
12.
Dąbrowski, J., Ältere Bronzezeit in Polen, Warszawa, 2004.
13.
Dąbrowski, J., Kultura trzciniecka na Mazowszu, [w:] M. Dulinicz (red.), Problemy przeszłości Mazowsza i Podlasia, Archeologia Mazowsza i Podlasia, Studia i Materiały III, Warszawa, 2005, s. 61–66.
14.
Gackowski, J., Przestrzeń osadnicza Pojezierza Chełmińskiego i przyległych dolin Wisły, Drwęcy i Osy w młodszej epoce brązu i na początku epoki żelaza, Toruń, 2012.
15.
Garncarski, J., Kultura Otomani-Füzesabony po północnej stronie Karpat, [w:] J. Gancarski (red.), Między Mykenami a Bałtykiem. Kultura Otomani-Füzesabony, Krosno-Warszawa, 2002, s. 101–124.
16.
Górski, J., Makarewicz, P., Wawrusiewicz, A., Osady i cmentarzyska społeczności trzcinieckiego kręgu kulturowego w Polesiu stanowisko 1, woj. łódzkie, Tom I. Tekst, Spatium Archaeologicum 2, Łódź, 2011.
17.
Kośko, A., Przeobrażenie się kujawskiego skupiska osadniczego w zwarty region osadniczo-kulturowy (druga połowa III tysiąclecia p.n.e. – pierwsza połowa II tysiąclecia p.n.e.), A. Cofta-Broniewska, A. Kośko, Historia pierwotna społeczeństw Kujaw, Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Prace wydziału nauk humanistycznych, seria C, nr 25, Warszawa-Poznań, 1982, s. 78–120.
18.
Kowalewski, T., Spis inwentarza przedmiotów archeologicznych i pamiątek historycznych Franciszka Tarczyńskiego, oddanych rejentalnie w 1900 roku ks. Tomaszowi Kowalewskiemu, kanonikowi katedry płockiej i przez tegoż ofiarowanych Muzeum Diecezjalnemu w Płocku, Płock, 1908.
19.
Makarewicz, P., Trzciniecki krąg kulturowy – wspólnota pogranicza Wschodu i Zachodu Europy, Poznań, 2010.
20.
Mazurek, W., Telepko, K., Siekierka brązowa z brzegami ze Starego Brusa, [w:] Schyłek neolitu i wczesna epoka brązu w Polsce Środkowowschodniej (materiały z konferencji), Lubelskie Materiały Archeologiczne VI, Lublin, 1991, s. 351–353.
21.
Mogielnicka-Urban, M., Kultura łużycka na Mazowszu, [w:] M. Dulinicz (red.), Problemy przeszłości Mazowsza i Podlasia, Archeologia Mazowsza i Podlasia, Studia i Materiały III, Warszawa, 2005, s. 67–91.
22.
Mogielnicka-Urban, M., Analiza zabytków wydzielonych, [w:] J. Dąbrowski, M. Mogielnicka-Urban, Zespół osadniczy kultury łużyckiej w Maciejowicach, pow. garwoliński, woj. mazowieckie, Archeologia Mazowsza i Podlasia. Studia i Materiały V, Warszawa, 2014, s. 107–116.
23.
Pawlata, L., Siekierka brązowa z Wilanowa, gm. Mielnik, pow. siemiatycki, woj. podlaskie, „Podlaskie Zeszyty Archeologiczne” 6, 2010, s. 37–54.
24.
Pawlata, L., Wawrusiewicz, A., „Skarb” z Doratynki. Przyczynek do badań nad metalurgią epoki brązu na Podlasiu, „Podlaskie Zeszyty Archeologiczne” 7–8, 2012, s. 89–112.
25.
Szpunar, A., Uwagi o technologii siekierek płaskich, siekier z brzegami i piętką w Polsce, Głogowskie Zeszyty Naukowe 1, b.m.w., 1985, s. 192–216.
26.
Szpunar, A., Die Beile in Polen I, Prähistorische Bronzefunde IX/16, München, 1987.
27.
Taras, H., Kultura trzciniecka w międzyrzeczu Wisły, Bugu i Sanu, Lublin, 1995.