PL EN
MISCELLANEA
Dusted-off Treasures. Interesting Artefacts from the Village of Łady Nowe, Sochaczew County
 
More details
Hide details
1
Dział Epoki Żelaza, Państwowe Muzeum Archeologiczne, Długa 52, PL 00-241, Warszawa, Polska
 
 
Submission date: 2021-06-15
 
 
Final revision date: 2021-07-17
 
 
Acceptance date: 2021-08-31
 
 
Publication date: 2021-12-20
 
 
Wiadomości Archeologiczne 2021;LXXII(72):159-170
 
KEYWORDS
TOPICS
ABSTRACT
In 1938, a collection of artefacts from the village of Łady Nowe (currently Łady), Sochaczew County, was presented to the State Archaeological Museum. It consists of two small earthenware vessels (Fig. 8, 9), an iron brooch (Fig. 1), two iron knives (Fig. 2, 3), an iron spearhead (Fig. 4), a damaged iron shield boss (Fig. 5, 6) and melted bronze sheet fragments, probably from a vessel (Fig. 7). The earliest-dating artefact is the iron brooch of the Middle La Tène construction, resembling Kostrzewski variant B. It is decorated with a round knob and a distinct depression on the foot, which could have been used to affix an additional decorative element – a piece of coral, glass or bone. Its closest analogies are a brooch from a cremation grave at Wilcza Wólka, Piaseczno County (Fig. 10:1) and a fibula from Gradowo, Radziejów County (Fig. 10:2), dated to phase A1. They are most probably imports from the Celtic culture circle; in Poland, they are attributed to the Jastorf Culture. The damaged iron knife with a wide blade and straight back transitioning into a socket (Fig. 2) is an unusual find. A similar tool was found at the Przeworsk Culture cemetery at Zagorzyn, Kalisz County, which is dated to the Late Pre-Roman Period (Fig. 11:4). Such knives are encountered among Celtic tools, although they are not common finds (Fig. 11:3). Their function remains unclear. They may have been a symbol of prestige, used, according to some researchers, to quarter sacrificial animals or cut meat at feasts. Other analogies to the socketed knife come from graves A and 8 (Fig. 11:1) at the Kraghede cemetery in northern Jutland; however, there they were described as a one-edged lance head. It may also have been a specialised tool of currently unknown purpose. The associations of the so-called Kraghede group with the Przeworsk and Jastorf Cultures are confirmed in pottery, and, perhaps, this is another example of these connections. The fragmentarily preserved second knife from Łady Nowe has a wide blade and tang defined on one side (Fig. 3). It is dated to the Late Pre-Roman Period. In the case of the iron spearhead, only the socket and a fragment of the blade have been preserved; the latter is so small that its shape, type and chronology cannot be determined (Fig. 4). The iron shield boss survives only in a fragment of the dome with a narrow, blunt spike, which was inserted into a hole in the dome and hammered flat on the inside (Fig. 5, 6). The lack of the dome, flange and rivets makes it difficult to clearly determine the typology and, in turn, the chronology of this object. Blunt spikes are characteristic of both the shield bosses dated to the Late Pre-Roman Period, identified as Bohnsack type 7, as well as the ones representing Jahn type 7a and dating to the Early Roman Period. In the case of phase-A3 specimens, spikes are usually riveted to the dome. The welding technique, which did not require rivets, is characteristic of specimens from phase B2 of the Early Roman Period; however, it was known and may have been used already in the Late Pre-Roman Period. The archaeological site from Łady Nowe was most probably a cremation cemetery of the Przeworsk Culture, as some of the objects were burnt. It is dated to the Late Pre-Roman Period, possibly also later. Unfortunately, the very interesting finds discussed here cannot be allocated to grave assemblages and must be treated as an artefact collection.
REFERENCES (52)
1.
ANDRZEJOWSKI J. 1998: Nadkole 2. A Cemetery of the Przeworsk Culture in Eastern Poland, Monumenta Archaeologica Barbarica V, Kraków.
 
2.
ANGER S. 1890: Das Gräberfeld zu Rondsen im Kreise Graudenz, Abhandlungen zur Landeskunde der Provinz Westpreussen 1, Graudenz.
 
3.
BEDNARCZYK J., ŁASZKIEWICZ T. 1990: Cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich w Inowrocławiu-Szymborzu, woj. bydgoskie, stanowisko 1, Inowrocław.
 
4.
BELJAVEC V. 2001: Środkowolateński grób z płaskiego cmentarzyska w Radości Kamienieckiej w zachodniej Białorusi, „Wiadomości Archeologiczne” LV (1999–2001), 47–54.
 
5.
BOCHNAK T. 2003: „Długie noże” w grobach kultury przeworskiej z młodszego okresu przedrzymskiego – broń czy narzędzia, „Materiały Archeologiczne” XXXIV, 5–18.
 
6.
BOCHNAK T. 2005: Uzbrojenie ludności kultury przeworskiej w młodszym okresie przedrzymskim, Rzeszów.
 
7.
BOCHNAK T. 2009: Die Militaria der vorrömischen Eisenzeit aus dem Archiv von Józef Kostrzewski, Barbaricum 8, Warszawa, 7–32.
 
8.
BOCHNAK T., HARASIM P. 2015: Reparierte Waffen der vorrömischen Eisenzeit in der Przeworsk- und Oksywie-Kultur, „Archäologisches Korrespondenzblatt” 45/4, 519–533.
 
9.
BOHNSACK D. 1938: Die Burgunden in Ostdeutschland und Polen während des letzten Jahrhunderts v. Chr., Quellenschriften zur ostdeutschen Vor- und Frühgeschichte 4, Leipzig.
 
10.
Buchez N. et alii 1998: N. Buchez, Ch. Dumont, N. Ginoux, D. Montaru, Les tombes à incinération de Villers-les- -Roye «Les Longs Champs» et de Marcelcave «Le Chemin d’Ignaucourt» (Somme), „Revue archéologique de Picardie” 1998/1–2, 191–210.
 
11.
BUJAKOWSKA B. 2004: Łączany, pow. radomski, woj. mazowieckie. Grób 14a, [w:] J. Andrzejowski, A. Kokowski, Ch. Leiber (red.), Wandalowie – strażnicy bursztynowego szlaku. Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, 8 marca – 16 czerwca 2004. Katalog wystawy, Lublin-Warszawa, 292.
 
12.
CZARNECKA K. 2007: Oblin. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur in Südmasowien, Monumenta Archaeologica Barbarica XIII, Warszawa.
 
13.
DĄBROWSKA T. 1973: Cmentarzysko kultury przeworskiej w Karczewcu, pow. Węgrów, „Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne” II, 383–531.
 
14.
DĄBROWSKA T. 1988: Wczesne fazy kultury przeworskiej. Chronologia–zasięg–powiązania, Warszawa.
 
15.
DĄBROWSKA T. 1997: Kamieńczyk. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur in Ostmasowien, Monumenta Archaeologica Barbarica III, Kraków.
 
16.
DĄBROWSKA T. 2008: Młodszy okres przedrzymski na Mazowszu i zachodnim Podlasiu. Zarys kulturowo-chronologiczny, MSIW VII, Warszawa.
 
17.
DĄBROWSKI K. 1970: Cmentarzysko z okresu poźnolateńskiego w Zagorzynie, pow. Kalisz, „Sprawozdania Archeologiczne” XXII, 331–397.
 
18.
DEGENNE M., DUVAL A. 1983: La nécropole de La Tène moyenne de Breuil-le-Sec (Oise), premières observations, [w:] Les celtes dans le nord du bassin parisien (Vième – Ier siècle avant J.C.). Actes du cinquieme colloque tenu a Senlis, „Revue archéologique de Picardie” 1983/1, 74–95.
 
19.
DYMACZEWSKI A. 1958: Cmentarzysko z okresu rzymskiego w Młodzikowie, pow. Środa, „Fontes Archaeologici Posnanienses“ VIII–IX (1957–58), 179–442.
 
20.
EICHHORN G. 1927: Der Urnenfriedhof auf der Schanze bei Großromstedt, Mannus-Bibliothek 41, Leipzig.
 
21.
GEBHARD R. 1991: Die Fibeln aus dem Oppidum von Manching, Die Ausgrabungen in Manching 14, Stuttgart.
 
22.
GRABAREK A. 2011: Grób jastorfski z młodszego okresu przedrzymskiego z miejscowości Wilcza Wólka, pow. piaseczyński, „Światowit” NS VIII (XLIX), fasc. B (2009–2010), 69–75.
 
23.
GRYGIEL M. 2015: Kultura jastorfska na Niżu Polskim. Próba określenia chronologii, zasięgu i powiązań, „Wiadomości Archeologiczne” LXVI, 127–181.
 
24.
HARASIM P. 2013: Studia nad lateńskimi oraz prowincjonalnorzymskimi importami w kulturze oksywskiej, „Wiadomości Archeologiczne” LXIV, 3–48.
 
25.
JAHN M. 1916: Die Bewaffnung der Germanen in der älteren Eisenzeit etwa von 700 v. Chr. bis 200 n. Chr., Mannus- -Bibliothek 16, Würzburg.
 
26.
KASZEWSKA E. 1962: Cmentarzysko kultury wenedzkiej w Piotrkowie Kujawskim, pow. Radziejów, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna” 8, 5–76.
 
27.
KIETLIŃSKA A. 1973: Zagadnienie popytu na żelazo na naszych ziemiach w okresie rzymskim, „Wiadomości Archeologiczne” XXXVIII/2, 281–292.
 
28.
KLINDT-JENSEN O. 1949: Foreign Influences in Denmark’s Early Iron Age, „Acta Archaeologica” (København) XX, 1–248.
 
29.
KOSTRZEWSKI J. 1923: Wielkopolska w czasach przedhistorycznych, Poznań2.
 
30.
ŁUCZKIEWICZ P. 2000: W kwestii genezy i rozprzestrzenienia umb z kolcem z młodszego okresu przedrzymskiego, „Przegląd Archeologiczny” 48, 83–114.
 
31.
MACIAŁOWICZ A. 2006: Cmentarzysko kultury przeworskiej z młodszego okresu przedrzymskiego w Suchodole, pow. sochaczewski, „Wiadomości Archeologiczne” LVIII, 283–369.
 
32.
MACIAŁOWICZ A. 2015: Handwerk, Handel und Heirat? Neues über Kontakte der Boier mit den Germanen anhand von Fibelfunden, [w:] M. Karwowski, V. Salač, S. Sievers (red.), Boier zwischen Realität und Fiktion. Akten des internationalen Kolloquiums in Český Krumlov vom 14.–16.11.2013, Kolloquien zur Vor- und Frühgeschichte 21, Bonn, 273–293.
 
33.
MARTENS J. 1992: The PreRoman Iron Age Cemetery at Kraghede. On the so-called “Kraghede-group” and its Cultural Position in the Light of Recent Research and the Excavations at Borremose, [w:] J. Okulicz-Kozaryn, W. Nowakowski (red.), Studia z archeologii ludów barbarzyńskich z wybrzeży Bałtyku i dorzecza Wisły, Barbaricum 2, Warszawa, 114–136.
 
34.
MARTENS J. 1994: On the so-called Kraghede-group – the Pre-Roman Iron Age in north Jutland and its connections with the Przeworsk Culture, [w:] J. Gurba, A. Kokowski (red.), Kultura przeworska. Materiały z konferencji, Kultura przeworska I = Lubelskie Materiały Archeologiczne VIII/1, Lublin, 37–69.
 
35.
MARTENS J. 1998: Local Development or Foreign Influences. On the Late Pre-Roman Iron Age of North Jutland, [w:] J. Ilkjær, A. Kokowski (red.), 20 lat archeologii w Masłomęczu II. Goście, Lublin, 157–193.
 
36.
MARTENS J. 2002: The Introduction of the Weapon Burial Rite in Southern Scandinavia during the Late Pre-Roman Iron Age. New perspectives in the light of recent chronological research, [w:] C. von Carnap-Bornheim et alii (red.), Bewaffnung der Germanen und ihrer Nachbarn in den letzten Jahrhunderten vor Christi Geburt. Akten der Internationalen Tagung in Nałęczów, 23. bis 25. September 1999, Lublin, 229–266.
 
37.
METZLER-ZENS N. ET ALII 1999: N. Metzler-Zens, J. Metzler-Zens, P. Méniel, R. Bis, C. Gaeng, I. Villemeur, Lamadelaine, une nécropole de l’oppidum du Titelberg, Dossiers d’Archéologie du Musée national d’histoire et d’art VI, Luxembourg.
 
38.
NIEWĘGŁOWSKI A. 1972: Mazowsze na przełomie er. Przemiany społeczno-demograficzne i gospodarcze, Wrocław.
 
39.
OSTERHAUS U. 1981: Zur Funktion und Herkunft der frühlatènezeitlichen Hiebmesser, Kleine Schriften aus dem Vorgeschichtlichen Seminar Marburg 9, Marburg.
 
40.
PESCHEL K. 2017: Das elbgermanische Gräberfeld Grossromstedt in Thüringen. Eine Bestandsaufnahme, Römisch-Germanische Forschungen 74, Frankfurt am Main.
 
41.
PLEINER R. 2006: Iron in Archaeology. Early European Blacksmiths, Praha.
 
42.
RAPIN A. 1986: Étude du mobilier métallique, [w:] J.L. Massy, E. Mantel, P. Meniel, A. Rapin, La nécropole gauloise de Tartigny (Oise), „Revue archéologique de Picardie” 1986/3–4, 59–78.
 
43.
RUSTOIU A. 2016: Slashing knives (Hiebmesser) – curved dagger (sica, -ae). Their function and symbolic role in the La Tène panoply of weapons, „Acta Musei Porolissensis” XXXVIII, 199–221.
 
44.
RYMUT K. 2005: (red.) Nazwy miejscowe Polski. Historia. Pochodzenie, zmiany, tom VI: L–Ma, Kraków.
 
45.
RUTKOWSKI W. 2019: Techniczne aspekty produkcji okuć tarczy kultury przeworskiej na podstawie rekonstrukcji umb typu Horgos, [w:] L. Tyszler (red.), Brzeziny i region. Przeszłość w narracji interdyscyplinarnej. Archeologia – architektura – sztuka – historia, Studia Brzezinensia II, Brzeziny-Łódź, 29–34.
 
46.
SCHÖNFELDER M. 2010: Speisen mit Stil – zu einem latenezeitlichen Hiebmesser vom Typ Dürrnberg in der Sammlung des Römisch-Germanischen Zentralmuseums in Mainz, [w:] L. Borhy (red.), Studia Celtica Classica et Romana Nicolae Szabo Septuagesimo Dedicata, Budapest, 223––233.
 
47.
SKOWRON J. 2008: Cmentarzysko ludności kultury przeworskiej w Kunach na stanowisku 4, w Wielkopolsce wschodniej, [w:] J. Skowron, M. Olędzki (red.), Kultura Przeworska. Odkrycia – interpretacje – hipotezy, tom 2, Łódź, 11–210.
 
48.
STROBIN A. 2016: Wojownicy z Pomorza – dwa ciekawe zespoły grobowe kultury oksywskiej z miejscowości Brzyno, pow. pucki, „Światowit” NS X (LI), fasc. B (2012), 105–126.
 
49.
TERPILOVSKIJ R. 2014: The Mutyn Burial Site from the Turn of Eras on the Seym River (Preliminary Report), [w:] J. Brandt, B. Rauchfuss (red.), Das Jastorf-Konzept und die vorrömische Eisenzeit im nördlichen Mitteleuropa. Beiträge der Internationale Tagung zum einhundertjährigen Jubiläum der Veröffentlichung der „Ältesten Urnenfriedhöfe bei Uelzen und Lüneburg“ durch Gustav Schwantes, 18.–22.05.2011 in Bad Bevensen, Veröffentlichung des Helms-Museums, Archäologisches Museum Hamburg, Stadtmuseum Harburg 105, Hamburg, 335–349.
 
50.
ULBERT G. 1985: Cáceres el Viejo. Ein spätrepublikanisches Legionslager in Spanisch-Extremadura, Madrider Beiträge 11, Mainz am Rhein.
 
51.
WYKAZ... 1945: Wykaz ofiarodawców zabytków przedhistorycznych do zbiorów Państw. Muzeum Archeologicznego w 1938 r., „Z otchłani wieków” XIV/5–6, 68–73.
 
52.
ZIELING N. 1989: Studien zu germanischen Schilden der Spätlatène- und der römischen Kaiserzeit im freien Germanien I–III, B.A.R. Int. Series 505, Oxford.
 
ISSN:0043-5082
Journals System - logo
Scroll to top