DISCOVERIES
Holstein pin from Tomasze, distr. Ostrołęka, site 4
More details
Hide details
1
Państwowe Muzeum Archeologiczne, ul. Długa 52, 00-241 Warszawa
Publication date: 2006-12-31
Wiadomości Archeologiczne 2006;LVIII(58):384-388
KEYWORDS
TOPICS
ABSTRACT
In 1985 the first of four research seasons at site 4 at Tomasze, comm. Czerwin, distr. Ostrołęka, woj. mazowieckie, produced a nearly complete unique pin of copper alloy (Fig. 1a). It belongs to a large and morphologically mixed group of pins, which are tied in their origins with the area of Jastorf Culture. In relative chronology these forms belong in phases Lt B2 and Lt C1. Further finds of Holstein pins in Poland are known from Żółwin, distr. Międzyrzecz, Sobiejuchy, distr. Żnin, and Łuszczewo, distr. Konin (Fig. 1b–d). Previously they were dated to the Early Pre-Roman Period and considered Jastorf imports in Pomeranian Culture. Still, their connection to the latter culture unit is rather doubtful considering that none of these forms were discovered in context with Pomeranian Culture finds. New evidence from rescue excavations associated with construction in the last decade or so of the gas pipeline and motorways suggests the presence in the Polish Lowland between the Odra and the Vistula of a previously unknown Jastorf group, different from the Oder and the Gubin Groups. Most probably, the pin finds from Żółwin, Sobiejuchy and Łuszczewo would be associated with this group. In terms of chronology they represent later forms of Holstein pins, datable to phase Lt C1. A similar dating may be adopted for the pin from Tomasze, but the question of its culture attribution is slightly different. Jastorf finds to the east of the Vistula are not as common as in the area west of that river and have a less narrow dating. At the same time, it is worth recalling that the late phase Lt C1 was the time of the emergence of Przeworsk Culture, its presence in north Mazowsze indicated by a small body of finds of early date. At the present stage of research it the pin from Tomasze probably may be considered a stray find of Jastorf Culture in the area east of the Vistula and dated to a period slightly predating or contemporary with the emergence of Przeworsk Culture.
REFERENCES (34)
1.
Andrzejowski, J., Liwiec River as axis of local settlement structures of the Przeworsk and Wielbark Cultures, [w:] Wasserwege: Lebensadern – Trennungslinien (red. C. von Carnap-Bornheim, H. Friesinger), Schriften des Archäologischen Landesmuseums, Ergänzungsreihe 3, Neumünster, 2005, s. 231–252.
2.
Babeş, M., Die Poieneşti-Lukaševka-Kultur. Beitrag zur Kulturgeschichte im Raum östlich der Karpaten in den Jahrhunderter vor Christi Geburt, Saarbrücker Beiträge zur Altertumskunde 30, Bonn, 1993.
3.
Becker, C. J., Førromersk Jernalder i Syd- og Midtjylland, Nationalmuseets Skrifter, Storre beretninger VI, København, 1961.
4.
Bednarczyk, J., Everyday Life in the Roman Period – Życie codzienne w czasach rzymskich, [w:] Pipeline of Archaeological Treasures – Gazociąg pełen skarbów archeologicznych (red. M. Chłodnicki, L. Krzyżaniak), Poznań, 1998, s. 73–98.
5.
Behrends, R. H., Schwissel, ein Urnengräberfeld der römischen Kaiserzeit aus Holstein, Offa-Bücher 22, Neumünster, 1968.
6.
Dąbrowska, T., Wczesne fazy kultury przeworskiej. Chronologia – zasięg – powiązania, Warszawa, 1988.
7.
Dąbrowska, T., Wpływy jastorfskie na kulturę przeworską w młodszym okresie przedrzymskim, Kultura Przeworska I, Lublin, 1994, s. 71–87.
8.
Dąbrowska, T., Wschodnie tereny kultury przeworskiej w młodszym okresie przedrzymskim, Wiadomości Archeologiczne LIV (1995–1998), 2001, s. 25–36.
9.
Dąbrowska, T., Woźniak, Z., Problem genezy kultur przeworskiej i oksywskiej, [w:] P. Kaczanowski, M. Parczewski (red.), Archeologia o początkach Słowian. Materiały z konferencji. Kraków, 19–21 listopada 2001, Kraków, 2005, s. 87–101.
10.
Dmuchowski, J. M., Wyniki badań sondażowych na stanowisku IV w Tomaszach (gmina Czerwin, woj. ostrołęckie) na tle osadnictwa obszaru dorzecza Orzu w okresie od drugiej połowy X do końca XIII wieku, m-pis pracy magisterskiej w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, 1987.
11.
Dzieduszycki, W., Makiewicz, T., Sobucki, A., Nowa Wieś, st. 1 i 12, gmina Bledzew, GAZ nr 43/43a, AZP 51-12: 7 i 55, [w:] R. Mazurowski (red.), Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego, tom I: Ziemia lubuska, Poznań, 1998, s. 117–195.
12.
Erzepki, B., Przedhistoryczne bronzy z Łuszczewa, Zapiski Archeologiczne Poznańskie V (1889), 1890, s. 53–54.
13.
Hingst, H., Vorgeschichte des Kreises Stormarn, Die vor- und frühgeschichtlichen Denkmäler und Funde in Schleswig-Holstein V, Neumünster, 1951.
14.
Hingst, H., Die vorrömische Eisenzeit Westholsteins, Offa-Bücher 49, Neumunster, 1983.
15.
Hingst, H., Urnenfriedhöfe der vorrömischen Eisenzeit aus dem östlichen Holstein und Schwansen, Offa-Bücher 58, Neumünster, 1986.
16.
Kaczmarek, J. E., Organizacja badań i ochrony zabytków archeologicznych w Poznaniu (1720–1958), Biblioteka Fontes Archaeologici Posnanienses 8, Poznań, 1996.
17.
Kaul, F., Martens, J. , Southeast European Influences in the Early Iron Age of Southern Scandinavia. Gundestrup and the Cimbri, „Acta Archaeologica” 66, 1995, 111–161.
18.
Keiling, H., Die vorrömische Eisenzeit im Elde-Karthane-Gebiet (Kreis Perlenberg und Kreis Ludwigslust), Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte der Bezirke Rostock, Schwerin und Neubrandenburg 3, Schwerin, 1969.
19.
Kostrzewski, J., Wielkopolska w czasach przedhistorycznych, Poznań, 1923.
20.
Kostrzewski, J., Dzieje polskich badań prehistorycznych, Biblioteka Prehistoryczna VIII, Poznań, 1949.
21.
Kostrzewski, J., Wielkopolska w pradziejach, Warszawa-Wrocław, 1955.
22.
Kres, B., Tymczasowe sprawozdanie z wykopalisk w Żółwinie, pow. Międzyrzecz Wlkp. w 1962 roku, Materiały Komisji Archeologicznej 1, Zielona Góra, 1965, s. 44–54.
23.
Kres, B., Osada lateńska w Żółwinie, pow. Międzyrzecz Wlkp., Zielona Góra, 1965.
24.
Kres, B., Tymczasowe sprawozdanie z badań wykopaliskowych w Żółwinie, pow. Międzyrzecz Wlkp. w 1963 roku, Materiały Komisji Archeologicznej 2, Zielona Góra, 1967, s. 101–111.
25.
Lewczuk, J., Kultura pomorska a kultura łużycka a kultura przeworska i grupa gubińska kultury jastorfskiej na Środkowym Nadodrzu, [w:] T. Węgrzynowicz, M. Andrzejowska, J. Andrzejowski, E. Radziszewska (red.), Kultura pomorska i kultura grobów kloszowych. Razem czy osobno? Materiały z konferencji w dniach 24–26 listopada 1993, Warszawa, 1995, s. 213–227.
26.
Lewczuk, J., Kultura przeworska na Środkowym Nadodrzu w okresie lateńskim, Poznań, 1997.
27.
Machajewski, H., Z badań nad ceramiką naczyniową z okresu przedrzymskiego w Wielkopolsce, [w:] H. Machajewski (red.), Kultura jastorfska na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej, Poznań, 2004, s. 83–122.
28.
Nowakowski, Z., Nowe znaleziska z Kamieńczyka, pow. wyszkowski, Wiadomości Archeologiczne LVIII, 2006, s. 388–390.
29.
Prochowicz, R. J., Wielokulturowe stanowisko IV w Tomaszach, gm. Czerwin, woj. ostrołęckie – problem przynależności kulturowej i chronologicznych granic użytkowania, m-pis pracy magisterskiej w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, 1998.
30.
Prochowicz, R. J., Bałtowie nad Orzem? Zapinka z pełną pochewką z Tomaszów, st. 4, [w:] W. Nowakowski, A. Szela (red.), Officina Archaeologica Optima. Studia ofiarowane Jerzemu Okuliczowi-Kozarynowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Światowit Supplement Series P: Prehistory and Middle Ages VII, Warszawa, 2001, s. 175–178.
31.
Schwantes, G., Die Gruppen der Ripdorf-Stufe, [w:] Festschrift Herrn Professor Dr. Walther Schulz zu seinem 70. Geburtstage von seinen Schülern und Freunden in Dankbarkeit und Verehrung gewidmet (red. M. Jahn), Jahresschrift für mitteldeutsche Vorgeschichte 41/42, 1958, s. 334–388.
32.
Szpunar, A., Die Beile in Polen I (Flachbeile, Randleistenbeile, Randleistenmeißel), Prähistorische Bronzefunde IX/16, München, 1987.
33.
Wołągiewicz, R., Kultura pomorska a kultura oksywska, [w:] Problemy kultury pomorskiej (red. T. Malinowski), Koszalin, 1979, s. 33–69.
34.
Woźniak, Z., Kulturelle Beziehungen zwischen den Gebieten Polen und DDR während der Latène- und der frühen römischen Kaiserzeit, Arbeits- und Forschungsberichte zur sächsichen Bodenkmalpflege 22, 1977, s. 269–287.