MISCELLANEA
Uwagi na temat powiązań kultury oksywskiej z kręgiem jastorfskim i Europą Północną w świetle materiałów z cmentarzyska w Podwiesku, stanowisko 2, pow. Chełmno, woj. kujawsko-pomorskie
Więcej
Ukryj
1
Muzeum Okręgowe w Toruniu, ul. Łazienna 16, 88-100 Toruń
Data publikacji: 30-06-2001
Wiadomości Archeologiczne 2001;LIV(54):37-48
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
The cemetery of the Oksywie Culture in Podwiesk, site 2, produced 480 graves; among them were 2 inhumation graves, 477 cremation graves and a single animal grave. Almost all of them (except the inhumation and 2 cremation graves) can be dated to the late Pre-Roman Period. Most interesting are graves furnished with iron brooches with a bronze sheet on the bow, iron “staged” brooches (Stufenfibeln) and bipartite iron belt clasps compound of two or three parts, all dated to the phase A1 and the earlier stage of the phase A2. These finds marked the first stage of the Jastorf Culture influences in the OksywieCculture. The iron brooches with bronze sheets occurred, always in pairs, in 6 graves (Fig. 1, 6, 7). Such brooches were not known from the Oksywie Culture until the horizon of Stufenfibeln and brooches of type C, and still existed in the phase A2. Their closest analogies came from the area on the lower Oder river and on Bornholm. Iron tripartite belt clasps are typical for the Oder group of the Jastorf Culture while bipartite clasps form local Bornholm type. In the Oksywie Culture they are known only from Podwiesk. Both types of belt clasps were found in Podwiesk together with Stufenfibeln and brooches with bronze sheet. Brooches with balls on the bow were quite common both in the Nordic culture and in the Jastorf Culture. A specimen found in Podwiesk (Fig. 1:9) has two connected balls. Such type is known from northern Jutland, Fyn and Bornholm, as well as from eastern Holstein and Mecklenburg. Most frequent in the Podwiesk cemetery are Stufenfibeln. 27 specimens were found in 22 graves. All of them are of the late La Tène construction, almost rectangular or trapezoid form with a band-shaped bow widened toward a head. Two groups of those brooches could be distinguished: brooches 3,5–5,5 cm long with short, 4–8-coil spring (Fig. 2) and brooches 4,0–6,2 cm long with longer, 8–13-coil spring (Fig. 3). The discussed finds indicate that in the early phase of late Pre-Roman Period on the southern Baltic coast appeared new forms of ornaments and costumes. Some of them could come from Gotland and Bornholm, others from the Jastorf Culture territory. Great number of those finds evidenced strong and constant connections between Pomerania and both Scandinavia and Oder-Elbe region.
REFERENCJE (41)
1.
Babeş, M., Die Poieneşti-Lukaševka-Kultur, Bonn, 1993.
2.
Bech, J. H., Nordjyske fibler fra per. IIIa af førromersk jernalder, Hikuin 2, 1975, s. 75 –88.
3.
Becker, C. J., Nørre Sandegård. Arkæologiske undersøgelser på Bornholm 1948–1952, Det Kongelige Danske Videnskabernes Selskab, Historisk-filosofiske Skrifter 13, København, 1990.
4.
Becker, C. J., Studien zur jüngeren vorrömischen Eisenzeit auf Bornholm, Acta Archaeologica 63 (København), 1993, s. 1–63.
5.
Behrends, R.-H., Schwissel. Ein Urnengräberfeld der vorrömischen Eisenzeit aus Holstein, Offa-Bücher 22, Neumünster, 1968.
6.
Bernat, W., Cmentarzysko ciałopalne z okresu rzymskiego we wsi Drozdowo, powiat Płońsk, Wiadomości Archeologiczne XXII, 1955, s. 212–214.
7.
Bokiniec, E., Cmentarzysko z młodszego okresu rzymskiego w Świerkówcu, gm. Mogilno, [w:] COMHLAN. Studia z archeologii okresu przedrzymskiego i rzymskiego w Europie Środkowej dedykowane Teresie Dąbrowskiej w 65. rocznicę urodzin, Warszawa, 1999, s. 115–140.
8.
Dąbrowska, T., Wczesne fazy kultury przeworskiej. Chronologia – zasięg – powiązania, Warszawa, 1988.
9.
Eggers, H. J., Das Gräberfeld von Langenhagen, Kr. Saatzig, Monatsblätter der Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde 50, 7/8, 1936, s. 128–139.
10.
Eggers, H. J., Das Gräberfeld von Langenhagen, Kr. Saatzig, Baltische Studien NF 50, 1964, s. 7–12.
11.
Godłowski, K., Okres lateński w Europie, Kraków, 1977.
12.
Godłowski, K., Woźniak, Z., Chronologia, [w:] J. Wielowiejski (red.), Prahistoria ziem polskich V: Późny okres lateński i okres rzymski, Wrocław, 1981, s. 51–57.
13.
Hachmann, R., Das Gräberfeld von Rondsen (Rządz), Kreis Graudenz (Grudziądz) und die Chronologie der Spätlatènezeit imöstlichen Mitteleuropa, Archaeologia Geographica 2, 1951, s. 79–96.
14.
Hachmann, R., Ostgermanische Funde der Spätlatènezeit in Mittel- und Westdeutschland, Archaeologia Geographica 6, 1957, s. 55–78.
15.
Hachmann, R., Die Chronologie der jüngeren vorrömischen Eisenzeit. Studien zum Stand der Forschung im nördlichen Mitteleuropa und Skandinavien, Bericht der Römisch-Germanischen Kommission 41 (1960), 1961 1–276.
16.
Hagen, J. O., Das Latène-Gräberfeld auf dem Forstgrundstück am Aalgast bei Schmiedeberg i.d. Uckermark, Mannus 16, 1924, s. 80–96.
17.
Janikowski, J., Z badań na stanowisku 2 w Podwiesku, pow. Chełmno, Sprawozdania Archeologiczne XXIII, 1971, s. 117–156.
18.
Janikowski, J., Wyniki badań ratowniczych na cmentarzysku ciałopalnym z okresu późnolateńskiego w Świerkówcu (stan. nr 2), woj. Bydgoszcz, m-pis w Muzeum Okręgowym w Toruniu, 1974.
19.
Kaszewska, E., Fibule z późnego okresu lateńskiego i początku okresu rzymskiego między Prosną i Pilicą, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, seria archeologiczna 14, 1967, s. 231–248.
20.
Kaszewska, E., Cmentarzysko kultury wenedzkiej w Nowym Młynie, pow. Włocławek, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, seria archeologiczna 16, 1969, s. 107–134.
21.
Laursen, J. ,Danske kuglefibler, Hikuin 10, 1984, s. 127–136.
22.
Keiling, H., Ein Urnengrab mit Kugelfibel aus der jüngeren vorrömischen Eisenzeit von den Schönbeck, Kr. Strasburg, Ausgrabungen und Funde 15, 1970, s. 196–206.
23.
Knež, T., Latenske najdbe iz Novega Mesta, Arheološki Vestnik XVII, 1965, s. 391–408.
24.
Kostrzewski, J., Die ostgermanische Kultur der Spätlatènezeit, Leipzig, 1919.
25.
Łaszkiewicz, T., Cmentarzysko ludności kultury jastorfskiej w Kunowie, pow. Stargard Szczeciński, Materiały Zachodniopomorskie XVII, 1971, s. 17–97.
26.
von Marschalleck, K. H., Das Latène-Gräberfeld bei Cammer (Kreis Zauch-Belzig), Praehistorische Zeitschrift 18, 1928, s. 212–249.
27.
Martens, J., The Pre Roman Iron Age Cemetery at Kraghede. On the so-called „Kraghede-Group” and its Cultural Position in the Light of Recent Excavations at Borremose, Barbaricum 2, Warszawa, 1992, s. 114–136.
28.
Müller, R., Die Grabfunde der Jastorf- und Latènezeit an unterer Saale und Mittelelbe, Veröffentlichungen des Landesmuseums für Vorgeschichte in Halle 38, Berlin, 1985.
29.
Niewęgłowski, A., Obrządek pogrzebowy ludności kultury przeworskiej na przełomie er (II wiek p.n.e.–II wiek n.e.), Wrocław, 1981.
30.
Nylén, E., Die jüngere vorrömische Eisenzeit Gotlands, Uppsala, 1955.
31.
Peschel, K., Ein Gräberfeld der jüngeren Latènezeit in Vehlow, Kr. Kyritz, Veröffentlichungen des Museums für Ur- und Frühgeschichte Potsdam 6, Berlin, 1971, s. 5–35.
32.
Pietrzak, M., Cmentarzysko z młodszego okresu przedrzymskiego i wpływów rzymskich w Rumi, woj. gdańskie, [w:] Rumia. Cmentarzysko z młodszego okresu przedrzymskiego i wpływów rzymskich, Gdańsk, 1987, s. 1–210.
33.
Rasch, M., Förromersk järnålder på Öland, [w:] Chronological Problems of the Pre-Roman Iron Age in Northern Europe, Arkæologiske Studier 7, Copenhagen, 1997, s. 45–73.
34.
Reinecke, A., Ein Bestattungsplatz der vorrömischen Eisenzeit von Latzow, Kr. Greifswald, Bodendenkmalpflege in Mecklenburg. Jahrbuch 1986, 1987, s. 45–91.
35.
Seyer, H., Das Brandgräberfeld der vorrömischen Eisenzeit von Geltow––Wildpark in Potsdamer Havelland, Veröffentlichungen des Museums für Ur- und Frühgeschichte Potsdam 5, 1969, Berlin, 1970, s. 118–158.
36.
Seyer, H., Siedlung und archäologische Kultur der Germanen im Havel--Spree-Gebiet in den Jahrhunderten vor Beginn u.Z., Schriften zur Ur- und Frühgeschichte 34, Berlin, 1982.
37.
Stöckli, W. E., Bemerkungen zur räumlichen und zeitlichen Gruppierung der Funde im Oppidum von Manching, Germania 52, 1974, s. 368–385.
38.
Wiloch, R., Klamry do pasa kultury oksywskiej, Pomorania Antiqua XVI, 1995, s. 1–61.
39.
Wołągiewicz, R., Kultura pomorska a kultura oksywska, [w:] Problemy kultury pomorskiej, Słupsk, 1979, s. 33–69.
40.
Wołągiewicz, R., Kultury oksywska i wielbarska, [w:] J. Wielowiejski (red.), Prahistoria ziem polskich V: Późny okres lateński i okres rzymski, Wrocław, 1981, s. 135–191.
41.
Wołągiewicz, R., Lubieszewo. Materiały do studiów nad kulturą społeczności Pomorza Zachodniego w okresie od IV w. p.n.e. do I w. n.e., Szczecin, 1997.