PL EN
DISCOVERIES
A puzzle with key. An artefact from the nineteenth-century amateur excavations conducted in Kwiatków, Turek district
 
More details
Hide details
1
Oddział w Łodzi, Polska Akademia Nauk Instytut Archeologii i Etnologii, Polska
 
2
Dział Epoki Żelaza, Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, Polska
 
3
Dział Archeologii Pradziejowej, Muzeum Archeologiczne w Poznaniu, Polska
 
 
Submission date: 2022-03-08
 
 
Final revision date: 2022-04-09
 
 
Acceptance date: 2022-07-19
 
 
Online publication date: 2022-10-05
 
 
Publication date: 2022-12-31
 
 
Corresponding author
Magdalena Piotrowska   

Oddział w Łodzi, Polska Akademia Nauk Instytut Archeologii i Etnologii, Polska
 
 
Wiadomości Archeologiczne 2022;LXXIII(73):253-263
 
KEYWORDS
TOPICS
ABSTRACT

The artefact which is the subject of this article is an enigmatic object – a piece of sophisticated fitting that has no analogies in the materials of the Przeworsk culture. Due to the lack of exact analogies, a clear determination of its function seems not easy, but it is possible that the artefact represents an element of the metal lock for a wooden casket.
The find comes from an amateur research conducted by Seweryn Tymieniecki at Kwiatków, Turek County, at the end of the 19th century. It is a stray find collected from the area of the cemetery. The archival illustrations show the artefact in its entirety – its both parts are connected with rivets (Fig. 2, 3). Unfortunately, its state of preservation has dramatically deteriorated over time (Fig. 4).

The dimensions of the rectangular elements of the alleged lock mounting are 5.5×4.5 cm. One of the plates has a centrally located, square hole measuring 1.5×1 cm. At the shorter edge of the other plate, there are two holes with a diameter of about 0.3 cm (spacing – 0.7 cm). According to the preserved archival illustrations, the plate was fitted (probably by welding or soldering) with a small “pocket” (slide) made of iron sheet bent twice at right angles. It is open at one end, flattened and closed at the other.

It resembles lock with barbed bolt. The double barb bolt was inserted vertically through the opening in the lid into a groove, with the barbs directed to the wall. The edge of the plate above the holes is folded over about 2 mm (Fig. 4). Slightly tilted barbs blocked on the fold, preventing the lid from being moved. The key had to be bent in such a way that, when inserted through the square hole in the outer fitting, it could reach the holes in the inner fitting with its teeth and through them it pressed the barbs against the bolt. This released the lock allowing the bolt to be pulled out and the box to be opened (Fig. 5).

The lock for the Kwiatków casket could be a kind of hybrid – a variant of the Kietrz lock with some elements characteristic of the Wetzendorf lock (Fig. 7). The effectiveness of the proposed method of operation of the discussed mechanism was confirmed in the reconstruction of the box with such a lock.

The materials from Kwiatków represent random, stray finds and they do not include a bolt or a key that could be an element of the analysed lock. However, keys of a shape corresponding to the hypothetical reconstruction of the lock were found in the cemeteries from Gronówko, Leszno County, and from Wiktorów, Zgierz County (Fig. 9). The lack of context for the discovery of the artefact as well as the lack of straight parallels make it difficult to draw conclusions concerning its dating. Its chronological determination is possible within the framework of the entire collection of artefacts obtained from the cemetery at Kwiatków, which is dated to phases B1–C2, however, most of the finds came from phase B2/C1 of the Roman Period.
REFERENCES (22)
1.
Bagińska J. et alii 2000: J. Bagińska, E. Banasiewicz, J. Niedźwiedź, H. Taras, Badania na wielokulturowym stanowisku 2 w Podlodowie, pow. Tomaszów Lubelski, APS V, 75–79.
 
2.
Czarnecka K. 2018: Zapobiegliwy kowal – recycling w kuźni. Ciekawe znalezisko okuć skrzynki z cmentarzyska kultury przeworskiej w Garwolinie, [w:] B. Niezabitowska-Wiśniewska et alii (red.), Studia Barbarica. Profesorowi Andrzejowi Kokowskiemu w 65. rocznicę urodzin, tom I, Lublin, 288–295.
 
3.
Czarnecka K. 2020: Zamki i klucze kultury przeworskiej. Działanie, zastosowanie, znaczenie symboliczne, Warszawa.
 
4.
Jahn M. 1944: Germanische Grabfunde von Grünchen, Kr. Lissa, „Posener Jahrbuch für Vorgeschichte” 1, 28–44.
 
5.
Kokowski A. 1997: Schlossbeschläge und Schlüssel im Barbaricum in der römischen Kaiserzeit und der frühen Völkerwanderungszeit. Klassifizierung – Verbreitung – Chronologie, Klasyfikacja Zabytków Archeologicznych II, Lublin.
 
6.
Kostrzewski J. 1920: (J. K.) Nieistniejące już zbiory prywatne wykopalisk, PArch. I(I)/3–4 (1919), 150–151.
 
7.
Kot K., Piotrowska M., Schellner E. 2015: Osada kultury przeworskiej z okresu przedrzymskiego i okresu rzymskiego w Kwiatkowie, stan. 11 nad środkową Wartą. Stań badań i zakres poznawczy, [w:] L. Tyszler, E. Droberjar (red.), L. Tyszler, E. Droberjar (red.), Barbari svperiores et inferiores. Archeologia barbarzyńców 2014. Procesy integracji środkowoeuropejskiego Barbaricum. Polska – Czechy – Morawy – Słowacja, Łódź-Wieluń, 315–328.
 
8.
Kot-Legieć K. 2020: Archeologiczne ścieżki Seweryna Tymienieckiego – Kwiatków w badaniach archiwalnych kaliskiego prawnika, „Slavia Antiqua” LXI, 163–182.
 
9.
Moszczyński J., Tyszler L. 2001: Groby z terra sigillata z cmentarzyska kultury przeworskiej w Wiktorowie, pow. zgierski, [w:] J. Kolendo, A. Bursche (red.), Nowe znaleziska importów rzymskich z ziem Polski II, CRFB Polen, Suplement tom 2, Warszawa, 99–116.
 
10.
Piotrowska M., Smółka-Antkowiak E. (w druku): Tajemnice muzealnych półek – nowe/stare materiały z badań Seweryna Tymienieckiego w Kwiatkowie, FAP.
 
11.
Pleiner R. 2006: Iron in Archaeology. Early European Blacksmiths, Praha.
 
12.
Rzepecki S., Kot K., Piotrowska M. 2016: Pod prąd czasu. Kwiatków i okolica w pradziejach, Łódź.
 
13.
Rzepecki S. 2016: (red.) Wielokulturowy kompleks osadniczy ze stanowiska Kwiatków 11/20, gm. Brudzew. Strefy A1 i A2, Spatium Archaeologicum 9, Łódź.
 
14.
Schulz W. 1927: Ein Kastenverschluβ der mittleren römischen Zeit von Wetzendorf, Kr. Querfurt, „Jahresschrift für die Vorgeschichte der sächsisch-thüringischen Länder” XV, 92–97.
 
15.
Schuster J. 1999: Bemerkungen zu einigen Schlossern und Schlüsseln von Kästchen in der späten römischen Kaiserzeit. Schlossbestandteile des typs Wetzendorf, „Ethnographisch-Archäologische Zeitschrift” 40 (4), 555–575.
 
16.
Schuster J. 2010: Der Kasten (Schlüssel, Riegel, Abdeckbleche, Holzreste), [w:] M. Becker (red.), Das Fürstengrab von Gommern, tom I, Veröffentlichungen des Landesamtes für Denkmalpflege und Archäologie Sachsen-Anhalt – Landesmuseum für Vorgeschichte 63/I, Halle (Saale), 121–151.
 
17.
Tymieniecki S. 1878: Wiadomość o cmentarzyskach przedhistorycznych, odkrytych w Kaliskiém, „Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowéj” II, 75–76.
 
18.
Tymieniecki S. 1881: Żalnik w Kwiatkowie, „Pamiętnik Fizyjograficzny” I, 393–398.
 
19.
Tymieniecki S. 1904a: Zabytki przedhistoryczne znad Neru i Warty, a zwłaszcza cmentarzysko w Kwiatkowie, „Gazeta Kaliska” 227 (z 5.8.1904), 1–2.
 
20.
Tymieniecki S. 1904b: Zabytki przedhistoryczne znad Neru i Warty, a zwłaszcza cmentarzysko w Kwiatkowie, „Gazeta Kaliska” 228 (z 6.8.1904), 1–2.
 
21.
Tymieniecki, S. 1906a: Zabytki przedhistoryczne z nad Neru i Warty, a zwłaszcza cmentarzysko w Kwiatkowie, „Materyały antropologiczno-archeologiczne i etnograficzne” VIII, 77– 87.
 
22.
Tymieniecki S. 1906b: Zabytki przedhistoryczne z nad Neru i Warty a zwłaszcza cmentarzysko w Kwiatkowie, „Rocznik Prawników Kaliskich za lata 1903–1904”, 86–95.
 
ISSN:0043-5082
Journals System - logo
Scroll to top