PL EN
MISCELLANEA
Zapomniane złoto – nieznane cmentarzysko kultury przeworskiej z Plebanki na Kujawach
 
Więcej
Ukryj
1
Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, ul. Długa 52, 00-241 Warszawa
 
 
Data publikacji: 31-12-2014
 
 
Wiadomości Archeologiczne 2014;LXV(65):95-124
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
In the summer of 1919 Józef Kostrzewski, Director of the Prehistory Seminar of the Philosophy Department at the newly founded University of Poznań, made the first museum review in the newly independent Poland; he started his several weeks’ tour at Włocławek. Archaeological materials collected at that time are invaluable today because many of them are our only record on otherwise unknown artefacts, subsequently destroyed or gone missing during World War II. One of these specimens is a fragment of a gold twisted bar neckring with a pear-shaped fastening then held by the regional museum in Włocławek. The neckring had been offered to the museum by Jerzy Raczyński, son of the director of the spa in nearby Ciechocinek. From what is known about Raczyński son, this must have happened between August 1914 and August 1915. During World War II most of the collections of the Włocławek museum were destroyed or stolen, and the neckring shared this fate. In literature it remains largely unknown. Kostrzewski mentioned it briefly only once, in 1955, after which date the neckring virtually dropped out of sight. In the drawing made by Kostrzewski the surviving neckring fragment has a length of c. 95 mm, its rod body has a thickness of c. 4 m and the pear-shaped fastening is without decoration (Fig. 1). Kostrzewski recorded that the neckring was discovered by accident in “a pit”, dug in a sheepfold of what was then a manor farm of Plebanka, nowadays in Aleksandrów Kujawski County (Fig. 2), under a stone (or stones?), next to (inside?) an ornamented clay pot, together with some fragments of (human?) bones and copper. A sketch shows the fastening part of the neckring, as visibly distorted, presumably in fire (Fig. 1, 3:a). This suggests that the finds came from a cremation grave, probably urned, covered with a stone slab (or a number of smaller stones). Even though all the records pertaining to the former landed estate Plebanka were lost during World War II, and the farm buildings were rebuilt or pulled down, locating the former sheepfold with precision is still possible, thanks to the information of the elderly inhabitants of the village. The grave discovered there just after the outbreak of World War I could belong to a prehistoric cemetery, never recorded, found on the eastern margin of a compact cluster of Przeworsk Culture settlement in the Kujawy region (Fig. 2). The neckring itself is one of a group of elite male ornaments, recognized as symbols of power and social status. Gold twisted bar neckrings with a pear-shaped fastening (type ÄEG 376) are known mainly from Scandinavia (Fig. 3–5), and dated to phase C1b, possibly also, to phase C2. The neckring from Plebanka is one of the rare individual specimens of this type discovered to the south of the Baltic Sea, and it is also the first of its kind to surface on Przeworsk Culture territory. Two gold neckrings type ÄEG 376 were recorded in Wielbark Culture territory, at Dobrocin/Wilamowo, Ostróda County (Fig. 3:c), and at Gardeja/Szlemno, Kwidzyn County (Fig. 3:b), both in northern Poland (Fig. 5). To be precise, the neckring recorded as discovered at Dobrocin (former Groß Bestendorf, Kr. Mohrungen) was found on land then belonging to a grange of Klein Wilmsdorf. Nowadays this is the area of village Wilamowo (former Wilmsdorf, Kr. Mohrungen), bordering Dobrocin, hence the double provenance given for this particular find – “Dobrocin/Wilamowo”. The situation of the other neckring find is similar: it was discovered in 1894 at a location then known as Abbau Garnseedorf, Kr. Marienwerder. Until 1936 Garnseedorf (Polish Szlemno vel Ślemno) was a village close to the town Garnsee (Polish, Gardeja); Abbau Garnseedorf may refer to a number of farms that were found to the east, south and west of Garnseedorf. At present, any of the fields belonging to those farms may be identified as a findspot of the gold neckring. In 1936 Garnseedorf was made part of Garnsee, the present-day village of Gardeja, hence the double name used for this find – Gardeja/Szlemno. Recently, one more gold twisted neckring came into light in the same region, in the largest known cemetery of the Wielbark Culture at Czarnówko, Lębork County. However, it is not certain whether its fastening was pear-shaped, because both terminals of this specimen are missing (Fig. 12). The same applies to a very small fragment of a neckring, presumably also type ÄEG 376, recovered from a Przeworsk Culture cemetery at Jadowniki Mokre 1, Tarnów County, in southern Poland (Fig. 5). From the area to the south of the Baltic Sea comes one more gold neckring of this type. It was discovered at Gęstowice, Krosno Odrzańskie County (Fig. 3:b), in one of the most richly furnished graves of the Luboszyce Culture. Despite repeated publication this specimen remains almost unknown, since together with the other gold objects from the same grave in 1923 it was sold for scrap metal and presumably melted down. The largest and heaviest of all the complete neckrings attributed to type ÄEG is the one from Dobrocin/Wilamowo, with a diameter of 182–185 mm and weighing 151.2 g; the lightest was the neckring from Gardeja/Szlemno, with a weight of c. 30–40 g and a diameter of nearly 140 mm. The neckring from Czarnówko may have also been one of the lighter specimens – its weight, estimated on the basis of the fragments could have been c. 40–50 g. The original weight of the neckring from Gęstowice is estimated as in the range of c. 85–115 g. The weight of the Scandinavian neckrings fits between c. 50 g (Källunge parish, Gotland) and more than 130 g (Valkerby, Södermanland). The majority of the gold twisted bar neckrings with a pear-shaped fastening are stray finds. The neckring from Plebanka is the sixth, possibly seventh, specimen of this type, certain to come from a grave context. Three assemblages have a reliable dating: the grave from Dobrocin/Wilamowo – to phase C1b; grave R433 from Czarnówko – phase C1a; grave 7 from Neudorf-Bornstein – phase C2. Phases C1b–C2 or C2 is also the dating of a neckring from a grave at Heffinds in Gotland, but the integrity of this assemblage is open to discussion. Also the neckrings from the bog-finds Illerup and Porskjær in eastern Jutland are also dated to phase C1b. This supports a similar dating, within horizon of phases C1a–C1b, of the neckrings from Plebanka and from Gęstowice, and presumably, also of the neckring from Jadowniki Mokre. The site at Plebanka lies on the easternmost margin of a compact settlement concentration of the Przeworsk Culture in the Kujawy region. In the immediate neighbourhood of Plebanka, c. 2 km to the south-east lies the destroyed cemetery at Ostrowąs, with materials from the Late Pre-Roman Period and the Early Roman Period. Some 9 km to the north is a settlement complex at Otłoczyn, in use starting from the Late Pre-Roman Period until at least the younger stage of the Late Roman Period. At Przybranówko, c. 5 km to the south-west of Plebanka, we have a record on a grave dated reliably to phase B2, whereas a settlement complex at Opoki, c. 7 km to the west of Plebanka, includes a cemetery, investigated by excavation, established during the Late Pre-Roman period and used at least until phase C1a. A dozen-odd sites in the region of Plebanka investigated by a surface survey yielded finds of pottery made using the potter’s wheel, which dates them to the Late Roman Period (Fig. 3). Both gold twisted bar neckrings – from Plebanka and from Jadowniki Mokre – are exceptional finds in Przeworsk Culture territory. Leaving out the neckring set with garnets from Wrocław-Rędzin, dating from the first half of the 5th century, and thus, possibly with a “post-Przeworsk” attribution, to date only three gold neckrings were recorded here: one discovered in unknown circumstances in the region of Głogów, and two, from the elite burials (“princely graves”) at Wrocław-Zakrzów. Scanty and largely unconfirmed information on the circumstances of its discovery prevent a closer analysis of the grave inventory from Plebanka. Its seems however that this was a regular cremation grave, urned perhaps, of a man of high social status within the local tribal group, and possibly, also a member of an interregional military elite, who was buried during the 1st half of the 3rd century AD.
REFERENCJE (193)
1.
Abegg-Wigg, A., Germanic and Romano-provincial symbols of power – Selected finds from the aristocratic burials of Neudorf-Bornstein, [w:] B. Niezabitowska-Wiśniewska et alii (red.), The Turbulent Epoch. New Materials from the Late Roman Period and the Migration Period, vol. I, Monumenta Studia Gothica V, Lublin, 2007, s. 27–38.
 
2.
Almgren, O., Studien über nordeuropäische Fibelformen der ersten nachchristlichen Jahrhunderte mit Berücksichtigung der provinzialrömischen und südrussischen Formen, Mannus-Bibliothek 32, Leipzig 1923.
 
3.
Andersson, K., Romartide guldsmide i Norden. I. Katalog, Aun 17, Uppsala, 1993.
 
4.
Andersson, K., Romartide guldsmide i Norden. II. Fingerringar, Occasional Papers in Archaeology 6, Uppsala 1993.
 
5.
Andersson, K., Romartide guldsmide i Norden. III. Övriga smycken, teknisk analys och verkstadsgrupper, Aun 21, Uppsala, 1995.
 
6.
Andrałojć, M., Cmentarzysko ludności kultury przeworskiej w Pruchnowie, stan. 23, gm. Radziejów Kujawski, woj. Włocławek, Sprawozdania Archeologiczne XLIV, 1992, s. 167–180.
 
7.
Andrzejowski, J., Okucia rogów do picia z młodszego okresu przedrzymskiego i okresu wpływów rzymskich w Europie Środkowej i Północnej, Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne VI, 1991, s. 7–119.
 
8.
Andrzejowski, J., Bursche, A., W sprawie „metalowego rzemiosła artystycznego” na Pomorzu w okresie wpływów rzymskich, [w:] Badania archeologiczne w woj. elbląskim w latach 1980–83, Malbork, 1987, s. 349–376.
 
9.
Andrzejowski, J., Mistewicz, A., Prochowicz, R., Emaliowana zapinka z okolic Cieszkowa na północnym Mazowszu, [w:] A. Bitner-Wróblewska, G. Iwanowska (red.), Bałtowie i ich sąsiedzi. Marian Kaczyński in memoriam, Seminarium Bałtyjskie II, Warszawa, 2009, s. 657–686.
 
10.
Andrzejowski, J., Rakowski, T., Watemborska, K., Emaliowana zapinka tarczowata z Jartyporów nad Liwcem, [w:] Terra Barbarica. Studia ofiarowane Magdalenie Mączyńskiej w 65. rocznicę urodzin (red. A. Urbaniak et alii), Monumenta Archaeologica Barbarica, Series Gemina II, Łódź-Warszawa, 2010, s. 133–153.
 
11.
Anger, S., Das Gräberfeld zu Rondsen im Kreise Graudenz, Abhandlungen zur Landeskunde der Provinz Westpreussen 1, Graudenz (reed. R. Hachmann, F. Stein, Rondsen-Rządz. Gräberfeld und Fürstengräber, Bonn 1972 (1890), s. [1]–[70]).
 
12.
Bagiński, H., Wojsko Polskie na Wschodzie 1914–1920, Warszawa, 1921.
 
13.
Becker, M., Männer und Krieger, Frauen und Knaben. Ein Diskussionsbeitrag zu den goldenen Halsringen der spätrömischen Kaiserzeit und der Spätantike, [w:] Terra praehistorica. Festschrift für Klaus-Dieter Jäger zum 70. Geburtstag, Neue Ausgrabungen und Funde in Thüringen – Sd.-Bd. 2007 = Beitrage zur Ur- und Frühgeschichte Mitteleuropas 48, Langenweißbach, 2007, s. 359–365.
 
14.
Becker, M., Das Fürstengrab von Gommern, vol. I & II, Veröffentlichungen des Landesamtes für Archäologie Sachsen Anhalt 63, Halle/Saale, 2010.
 
15.
Beckmann, Chr., Metallfingerringe der römischen Kaiserzeit im freien Germanien, Saalburg Jahrbuch XXVI, 1969, s. 5–106.
 
16.
Bednarczyk, J., Sépultures de la civilisation de Przeworsk en Couïavie, Inventaria Archaeologica LXVI, Łódź, 1994.
 
17.
Bergau, R., Inventar der Bau- und Kunst-Denkmäler in der Provinz Brandenburg, Berlin, 1885.
 
18.
Berhin, I. P. (Берхин, И. П.), O treh nahodkah pozdnerimskogo vremeni v Nižnem Povolž'e, „Arheologičeskij sbornik” 2, [О трех находках позднеримского времени в Нижнем Поволжье, „Археологический сборник” 2], 1961 s. 141–153.
 
19.
Bezzenberger, A., Gräberfeld bei Pettelkau, Kr. Braunsberg, Prussia 22 (1900–1904), 1909, s. 104–130.
 
20.
Bielak, K., Rys historyczny Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej, „Rocznik Muzealny” I, 1985, s. 15–23.
 
21.
ks. Bielowski, J., Muzeum Kujawskie Polskiego Tow. Krajoznawczego we Włocławku, „Życie Włocławka i okolicy” IV/2, luty 1929, s. 1–4.
 
22.
Blume, E., Die germanischen Stämme und die Kulturen zwischen Oder und Passarge zur römischen Kaiserzeit. I. Teil: Text. Mannus-Bibliothek 8, Würzburg, 1912.
 
23.
Blume, E., (red. M. Schultze) Die germanischen Stämme und die Kulturen zwischen Oder und Passarge zur römischen Kaiserzeit. II. Teil: Material, Mannus-Bibliothek 14, Würzburg, 1915.
 
24.
Bohnsack, D., Die Burgunden, [w:] H. Reinerth (red.), Vorgeschichte der deutschen Stämme, tom III: Ostgermanen und Nordgermanen, Berlin, 1940, s. 1033–1148.
 
25.
Boye, L., Catalogue of the Burial Sites, [w:] L. Boye, U. Lund Hansen (red.), Wealth and Prestige – An Analysis of Rich Graves from Late Roman Iron Age on Eastern Zealand, Denmark, KROPPEDAL. Studier i Astronomi – Nyere Tid – Arkæologi II, Taastrup, 2009, s. 213–253.
 
26.
von Carnap-Bornheim, C., Złoty naszyjnik z Gardei (dawniej Groß Bestendorf, Kr. Mohrungen), „Archeologia Żywa” 3/1997, s. 22–24.
 
27.
von Carnap-Bornheim, C., Ilkjær, J., Illerup Ådal 7. Die Prachtausrüstungen. Textband, Jutland Archaeological Society Publications XXV:5, Moesgård, 1996.
 
28.
von Carnap-Bornheim, C., Ilkjær, J., Illerup Ådal 6. Die Prachtausrüstungen. Katalog, Fundlisten und Literatur, Jutland Archaeological Society Publications XXV:6, Moesgård, 1996.
 
29.
von Carnap-Bornheim, C., Ilkjær, J., Illerup Ådal 7. Die Prachtausrüstungen. Tafelband, Jutland Archaeological Society Publications XXV:7, Moesgård, 1996.
 
30.
Chojnacki, W., Słownik polskich nazw miejscowych w b. Prusach Wschodnich i na terenie b. Wolnego Miasta Gdańska wg stanu z 1941 r., Poznań, 1946.
 
31.
Cieśliński, A., Artefacts from the cemetery at Kong Svends Park with Southern Baltic connections, [w:] L. Boye, U. Lund Hansen (red.), Wealth and Prestige – An Analysis of Rich Graves from Late Roman Iron Age on Eastern Zealand, Denmark, KROPPEDAL. Studier i Astronomi – Nyere Tid – Arkæologi II, Taastrup, 2009, s. 193–211.
 
32.
Cieśliński, A., Kulturelle Veränderungen und Besiedlungsabläufe im Gebiet der Wielbark-Kultur an Łyna, Pasłęka und oberer Drwęca, Berliner Beiträge zur Vor- und Frühgeschichte NF 17, Berlin, 2010.
 
33.
Cofta-Broniewska, A., Grupa kruszańska kultury przeworskiej. Ze studiów nad rozwojem regionalizmu społeczeństw Kujaw, Poznań, 1979.
 
34.
Conwentz, H., Das Westpreussische Provinzial-Museum 1880–1905, Danzig, 1905.
 
35.
Czarnecka, K., Struktura społeczna ludności kultury przeworskiej. Próba rekonstrukcji na podstawie źródeł archeologicznych i analizy danych antropologicznych z cmentarzysk, Warszawa, 1990.
 
36.
Czubiński, A., Powstanie i rozwój Uniwersytetu Poznańskiego w latach 1919–1939, [w:] 50 lat Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza 1919–1939 (red. Z. Grot), Dzieje UAM 6, Poznań, 1971, s. 49–182.
 
37.
Demetrykiewicz, W., Wykopaliska w Jadownikach mokrych i Gorzowie oraz inne ślady epoki La Tène w Galicyi zachodniej, „Materyały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne” III, 1898, s. 93–108.
 
38.
Demidziuk, K., Archiwalia archeologiczne z terenu Wrocławia do 1945 roku, Wrocław, 1998.
 
39.
Dłutek, M., Warszawskie Muzeum Rzemiosł i Sztuki Stosowanej. Rys historyczny, [w:] W kręgu sztuki przedmiotu. Polskie Art Deco studia ofiarowane prof. Irenie Huml (red. M. Dłutek, współpr. A. Kostrzyńska-Miłosz), Płock, 2011, s. 275–290.
 
40.
Domański, G., Kultura luboszycka między Łabą a Odrą w II–IV wieku, Wrocław, 1979.
 
41.
Domański, G., Cmentarzysko w Luboszycach (II–IV w.), Wrocław, 1982.
 
42.
Domański, G., Kultura luboszycka a kultura wielbarska, [w:] J. Gurba, A. Kokowski (red.), Kultura wielbarska w młodszym okresie rzymskim, materiały z konferencji, tom II, Lublin, 1989, s. 127–142.
 
43.
Domański, G., Leube, A., Schultze, E., Die römische Kaiserzeit im Odergebiet, [w:] E. Gringmuth-Dallmer, L. Leciejewicz (red.), Forschungen zu Mensch und Umwelt im Odergebiet in ur- und frühgeschichtlicher Zeit, Römisch-Germanische Forschungen 60, Mainz, 2002, s. 295–303.
 
44.
Eggers, H. J., Der römische Import im freien Germanien, Atlas der Urgeschichte 1, Hamburg, 1951.
 
45.
Eggers, H. J., Stary, P. F., Funde der Vorrömischen Eisenzeit, der Römischen Kaiserzeit und der Völkerwanderungszeit in Pommern, Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte Mecklenburg-Vorpommerns 38, Lübstorf 2001.
 
46.
Engel. C., Das gotische Gräberfeld von Thomareinen, Kreis Osterode, „Altpreußen” 1/2, 1935, s. 94–100.
 
47.
Engelhardt, C., Jernalderens Gravskikke i Jylland, „Aarbøger for nordisk Oldkyndighed og Historie” 1881, s. 79–184.
 
48.
Ethelberg, P., Skovgårde. Ein Bestattungsplatz mit reichen Frauengräbern des 3. Jhs. n.Chr. auf Seeland, Nordiske Fortidsminder Serie B, 19, København, 2000.
 
49.
Fettich, N., A szeged-nagyszéksósi hun fejedelmi sírlelet / La trouvaille de tombe princière hunnique a Szeged-Nagyszéksós, Archaeologia Hungarica NS XXXII, Budapest, 1953.
 
50.
Feugère, M., Les fibules en Gaule Mèridionale de la conquête à la fin du Ve siècle après J.-C., Revue archéologique de narbonnaise, suppl. 12, Paris, 1985.
 
51.
Feustel, R., Das Adelsgrab von Nordhausen. Ein Beitrag zur Technik, Ökonomie und Sozialstruktur während der späten Römischen Kaiserzeit, „Alt-Thüringen” XX, 1984, s. 140–206.
 
52.
Gaerte, W., Das germanische Reitergrab von Gr. Bestendorf, Kr. Mohrungen, Prussia 26 (1922/23–1925), 1926, s. 310–315.
 
53.
Gałęzowska, A., Cmentarzysko kultury wielbarskiej w Rzadkowie w woj. pilskim, Fontes Archaeologici Posnanienses 42, 2006, s. 73–95.
 
54.
Ginalski, J., Ostrogi kabłąkowe kultury przeworskiej. Klasyfikacja typologiczna, Przegląd Archeologiczny 38, 1991, s. 53–84.
 
55.
Godłowski, K., Z badań nad rozprzestrzenieniem Słowian w V–VII w. n.e., Kraków (reed. w: K. Godłowski, Pierwotne siedziby Słowian. Wybór pism pod redakcją M. Parczewskiego, Kraków 2000 (1979), s. 107–169).
 
56.
Godłowski, K., Przemiany kulturowe i osadnicze w południowej i środkowej Polsce w młodszym okresie przedrzymskim i w okresie wpływów rzymskich, Wrocław, 1985.
 
57.
Godłowski, K., Die Przeworsk-Kultur, [w:] Beiträge zum Verständnis der Germania des Tacitus, Teil II, Abhandlungen der Akademie der Wissenschaften in Göttingen, Phil.-Hist. Klasse, Dritte Folge, Nr 195, Göttingen, 1992, s. 9–90.
 
58.
Götze, A., Die Vorgeschichte der Neumark. Nach den Funden dargestellt, Schriften des Vereins für Geschichte der Neumark V, Landsberg a. W., 1897, s. 18–79.
 
59.
Götze, A., Höfer, P., Zschiesche, P., Die vor- und frühgeschichtlichen Altertümer Thüringens, Würzburg, 1909.
 
60.
Grempler, W., Der Fund von Sackrau, Breslau, 1887.
 
61.
Grempler, W., Der II. und III. Fund von Sackrau, Breslau, 1888.
 
62.
Grempler, W., Der Goldring von Ransern, „Schlesiens Vorzeit im Bild und Schrift” N.F. I = „Jahrbuch des Schlesischen Museums für Kunstgewerbe und Altertümer” I (1900), 1901, s. 59–60.
 
63.
Gürçay Damm, I., Goldschmiedearbeiten der Völkerwanderungszeit aus dem nördlichen Schwarzmeergebiet. Katalog der Sammlung Diergardt 2, „Kölner Jahrbuch für Vor- und Frühgeschichte” 21, 1988, s. 65–210.
 
64.
Harhoiu, R., The Fifth-Century AD Treasure from Pietroasa. Romania in the Light of Recent research, B.A.R. Supp. Series 24, Oxford, 1977.
 
65.
Harhoiu, R., Die frühe Völkerwanderungszeit in Rumänien, Archaeologia Romanica I, Bukarest, 1997.
 
66.
Harhoiu, R., s.v. Pietroassa. § 1. Archäologisches, [w:] Reallexikon der Germanischen Altertumskunde 23, Berlin-New York, 2003, s. 147–158.
 
67.
Haupt, G., Begründung und erste Geschichte des Museums, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen” V/11, 1904, s. 164–171.
 
68.
Heidemann Lutz, L., Die Insel in der Mitte. Bornholm im 2.–4. Jahrhundert. Regionale und vergleichende Untersuchungen der jüngerkaiserzeitlichen Grabfunde, Berliner Archäologische Forschungen 9, Rahden, Westf. 2010.
 
69.
Heym, W., Die Geschichte der Landschaft von den Tillwalder-See auf Grund von Bodenfunden, „Altpreußen” 2/4, 1937, s. 161–177.
 
70.
Hibner, J., s.v. Raczyński Marian (1864–1942), [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom XXIX/4, Wrocław, 1986, s. 655–656.
 
71.
von Hirschfeld, G., Der Gold- und Bronzefund von Dorotheenhof, Kreis Flatow, [w:] Katalog der Ausstellung Prähistorischer und Anthropologischer Funde Deutschlands, welche unter dem Protektorate seiner kaiserlichen und königlichen Hoheit des Kronprinzen des Deutschen Reiches, in Verbindung mit der Deutschen Anthropologischen Gesellschaft zu Berlin vom 5.–21. August 1880 im Geschäftsgebäude des Hauses der Abgeordneten stattfindet, Berlin, 1880, s. 484–486.
 
72.
von Hirschfeld, G., Der Gold- u. Broncefund aus Dootheenhof Kreis Flatow, Die hervorragenden Altertümer des Regierungsbezirks Marienwerder und der angrenzenden Districte in Lichtdruck-Abbildungen mit beschreibendem und erläuterndem Texte 1, Marienwerder, 1881.
 
73.
Hoffmann, W., Die vorgeschichtlichen Funde von Breslau-Oswitz und Ransern Kr. Breslau, „Altschlesien” 10, 1941, s. 7–25.
 
74.
Homâkova, O. A. (Хомякова, О. А.), Kompleks ženskih ukrašehij iz mogil'nika Bolšoe Isakovo-Lauth, Rossijskaâ arheologiâ 2007/3, s. 69–75 [Комплекс женских украшений из могильника Болшое Исаково-Lauth].
 
75.
Horedt, K., Die Datierung des Schatzfundes von Pietroasa, „Acta Musei Napocensis” VI, 1969, s. 549–551.
 
76.
Hucke, K., Ein merkwürdiger Schatzfund von Beelen, Kr. Warendorf. II., „Westfalen. Hefte für Geschichte, Kunst und Volkskunde” 21/7, 1936, s. 405–409.
 
77.
Istvánovits, E., Kulcsár, V., Sarmatians through the eyes of strangers. The Sarmatian warrior, [w:] E. Istvánovits, V. Kulcsár (red.), International Connections of the Barbarians of the Carpathian Basin in the 1st–5th centuries A.D. Proceedings of the international conference held in 1999 in Aszód and Nyíregyháza, Aszód-Nyíregyháza, 2013, s. 139–169.
 
78.
Iwanowska-Jeske, D., Z kart przeszłości, [w:] Uzdrowisko Ciechocinek: zarys monograficzny (red. D. Iwanowska-Jeske), Warszawa, 1983, s. 57–68.
 
79.
Iwicki, W., Osadnictwo ziemi kwidzyńskiej w świetle nazw osad zaginionych, Zeszyty Kwidzyńskie 12, Kwidzyn, 2008, s. 163–175.
 
80.
Jahn, M., Der Reitersporn, seine Entstehung und früheste Entwicklung, Mannus-Bibliothek 21, Würzburg, 1921.
 
81.
Jakimowicz, R., Dział Wykopalisk, [w:] Pięćdziesięciolecie Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie 1875–1925, Warszawa, 1926, s. 51–52.
 
82.
Jakimowicz, R., Józef Kostrzewski. Życiorys Jubilata, WA XVI (1939–1948), 1948, s. 1–8.
 
83.
Jakubczyk, I., Nożyce w kulturze przeworskiej, Łódź (m-pis pracy magisterskiej w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego), 2008.
 
84.
Jamka, R., Materiały z grobów kultury przeworskiej z Jadownik Mokrych, pow. Dąbrowa Tarnowska, Materiały Starożytne II, 1957, s. 237–245.
 
85.
Jansová, L., Nové merovejské nálezy v Národním museum, Památky Archeologické XXXIV (1924–1925), 1925, s. 468–469.
 
86.
Jażdżewski, K., Zabytki z okresu rzymskiego z Ostrowąsa-Parceli (stan. 1) w pow. nieszawskim, [w:] Przyczynki do pradziejów Polski zachodniej, Poznań, 1937, s. 60–68.
 
87.
Jażdżewski, K., Pamiętniki. Wspomnienia polskiego archeologa z XX wieku, Łódź, 1995.
 
88.
Jentsch, H., Skarabäen-Gemme von Sadersdorf, Kreis Guben, Zeitschrift für Ethnologie XXIX, 1897, s. (169)–(170).
 
89.
Jonkajtys-Luba, G., s.v. Raczyński Jerzy (1892–1930), [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom XXIX/4, Wrocław, 1986, s. 641–642.
 
90.
Jørgensen, L., Vang Petersen, P., Guld, magt og tro: Danske guldskatte fra oldtid og middelalder / Gold, power, and belief. Danish gold treasures from prehistory and the Middle Ages, København, 1988.
 
91.
Jouttijärvi, A., Copper alloys, silver and gold, [w:] L. Boye, U. Lund Hansen (red.), Wealth and Prestige – An Analysis of Rich Graves from Late Roman Iron Age on Eastern Zealand, Denmark, KROPPEDAL. Studier i Astronomi – Nyere Tid – Arkæologi II, Taastrup, 2009, s. 213–253.
 
92.
Kallas, M., Z przeszłości administracyjnej Kujaw i ziemi dobrzyńskiej (od rozbiorów do utworzenia województwa włocławskiego), „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie”, seria A – Historia, 1978, s. 193–212.
 
93.
Kamiński, Z., Dzieje życia. W pogoni za sztuką, Warszawa, 1975.
 
94.
Kasiński, M., Groby z młodszego okresu przedrzymskiego z cmentarzyska kultury przeworskiej w Jadownikach Mokrych, st. 1, pow. tarnowski, [w:] R. Madyda-Legutko, J. Rodzińska-Nowak (red.), Honoratissimum assensus genus est armis laudera. Studia dedykowane Profesorowi Piotrowi Kaczanowskiemu z okazji siedemdziesiątej rocznicy urodzin, Kraków, 2014, s. 427–444.
 
95.
Keller, E., Das spätrömische Gräberfeld von Neuburg an der Donau, Materialhefte zur Bayerische Vorgeschichte A40, Kallmünz/Opf, 1979.
 
96.
Kempisty, A., Późnorzymski cmentarz w Sarnakach, pow. Łosice, „Światowit” XXIX, 1968, s. 141–164.
 
97.
Kętrzyński, W., Nazwy miejscowe polskie Prus Zachodnich, Wschodnich i Pomorza wraz z przezwiskami niemieckimi / Die polnischen Ortsnamen der Provinzen Preussen und Pommern und ihre deutschen Benennungen, Lwów, 1879.
 
98.
Kleemann, J., Das Gräberfeld von Voigtstedt, Kyffhäuserkreis. Bemerkungen zu einem frühestkaiserzeitlichen Urnengräberfeld und einem gemischt-belegten Gräberfeld der späten Kaiserzeit in Nordthüringen, „Ethnographisch-Archäologische Zeitschrift” 38/1, 1997, s. 1–38.
 
99.
Knaack, A., Beobachtungen an Scherenbeigaben in Gräbern des elbgermanischen Siedlungsgebietes während der römischen Kaiserzeit, „Etnographisch-Archäologische Zeitschrift” 19, 1978, s. 15–50.
 
100.
Knie, J. G., Alphabetisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien mit Einschluß des ganzen jetzt zur Provinz gehörenden Markgrafthums Ober-Lausitz, und der Grafschaft Glatz; nebst beigefügter Nachweisung von der Eintheilung des Landes nach den verschiedenen Zweigen der Zivil-Verwaltung mit drei besondern Tabellen, Breslau, 1830.
 
101.
Kőhegyi, M., Kora szarmata aranyleletes női sírok az Alföldön, „A Debreceni Déri Múzeum Évkönyve” LXIII (1982), 1984, s. 267–355.
 
102.
Kokowski, A., Die Masłomęcz-Gruppe. Ihre Chronologie und Beziehungen innerhalb des gotischen Kulturkreises – Ein Beispiel für den kulturellen Wandel der Goten im Verlauf ihrer Wanderungen, BerRGK 78 (1997), 1998, s. 641–833.
 
103.
Kokowski, A., Kreismuseum Flatow (Złotów) – Provinzmuseum Schneidemühl (Piła). Nieznane dzieje archeologicznych zbiorów muzealnych w dawnej prowincji Grenzmark Posen-Westpreussen, Fontes Archaeologici Posnanienses 47, 2011, s. 345–363.
 
104.
Kolendo, J., Importy rzymskie na terenie kultury luboszyckiej. Na marginesie książki Grzegorza Domańskiego („Archeologia” XXXII, 1981 [1984], s. 172–175]), [w:] J. Kolendo, Świat antyczny i Barbarzyńcy. Teksty, zabytki, refleksja nad przeszłością, tom II (red. J. Andrzejowski, A. Bursche, R. Chowaniec, W. Nowakowski), Instytut Archeologii, Uniwersytet Warszawski, seria podręczników III, Warszawa, 1998, s. 21–25.
 
105.
Konik, E., Śląsk starożytny a imperium rzymskie, Biblioteka Archeologiczna 9, Warszawa-Wrocław, 1959.
 
106.
Körner, G., Ein Grab von Flurstedt im Kreise Weimar, Jahresschrift für mitteldeutsche Vorgeschichte 35, 1951, s. 149–157.
 
107.
Kossinna, G., Über verzierte Lanzenspitzen als Kennzeichnen der Ostgermanen, „Zeitschrift für Ethnologie” XXXVII, 1905, s. 369–406.
 
108.
Kostrzewski, J., Wielkopolska w czasach przedhistorycznych, Poznań, 1923.
 
109.
Kostrzewski, J., Wielkopolska w pradziejach, Warszawa-Wrocław, 1955.
 
110.
Kostrzewski, J., Z mego życia. Pamiętnik, Wrocław, 1970.
 
111.
Kowalewska, A., Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku w latach 1909–2009, „Rocznik Muzealny. Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej” XII, 2008, s. 3–21.
 
112.
Kriegseisen, E., Jerzy Raczyński – historyk i konserwator architektury, „Folia Historiae Artium. Seria Nowa” 1/1995, s. 113–125.
 
113.
Królikowska, H., Muzeum Kujawskie we Włocławku w latach 1945–1960, Ziemia Kujawska I, Inowrocław-Włocławek, 1963, s. 263–269.
 
114.
Krzysiak, A., Czarnówko stan. 5, gm. Nowa Wieś Lęborska, pow. Lębork. Wyniki badań wykopaliskowych przeprowadzonych w latach 2008–2010, [w:] E. Fudzińska, XVIII Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza. Materiały z konferencji 16–18 listopada 2011, Malbork, 2013, s. 133–156.
 
115.
Kunkel, O., Vorläufige Mitteilungen über neue Kaiserzeitliche Funde in Pommern, [w:] Bericht über die neunte Tagung der Gesellschaft für deutsche Vorgeschichte, Braunschweig, 25.–30. Mai 1926, „Mannus” Erg.-Bd. V, Leipzig, 1927, s. 119–128.
 
116.
Kurzyńska, M., Cmentarzysko kultury wielbarskiej w Linowie, gm. Świecie n. Osą, woj. kujawsko-pomorskie, stan. 6, sezon 2007–2009, [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), XVII Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, Gdańsk, 2011, 329–334.
 
117.
La Baume, W., Vorgeschichte von Westpreußen in ihren Grundzügen allgemeinverständlich dargestellt, Danzig, 1920.
 
118.
La Baume, W., Urgeschichte der Ostgermanen, Danzig, 1934.
 
119.
von Ledebur, L., Das Königliche Museum vaterländischer Alterthümer im Schlosse Monbijou zu Berlin, Berlin, 1838.
 
120.
Leube, A., Die römische Kaiserzeit im Oder-Spree-Gebiet, Veröffentlichungen des Museums für Ur- und Frühgeschichte Potsdam 9, Berlin, 1975.
 
121.
Lindeberg, I., Die Einfuhr römischer Bronzegefässe nach Gotland, Saalburg Jahrbuch XXX, 1973, s. 5–69.
 
122.
Lund Hansen, U., Römischer Import im Norden. Warenaustausch zwischen dem Römischen Reich und dem freien Germanien während der Kaiserzeit unter besonderer Berücksichtigung Nordeuropas, Nordiske Fortidsminder B/10, København, 1987.
 
123.
Lund Hansen, U., s.v. Goldring, [w:] Reallexikon der Germanischen Altertumskunde2 12, Berlin-New York, 1998, s. 345–361.
 
124.
Lund Hansen, U., Gold Rings – Symbols of Sex and Rank. Necklaces and bracelets in Scandinavia and Continental Europe from the Late Roman and Migration periods, [w:] B. Magnus (red.), Roman Gold and the Development of the Early Germanic Kingdoms. Aspects of technical, socio-political, socio-economic, artistic and intellectual development, A.D. 1–550. – Symposium in Stockholm 14–16 November 1997, KVHAA Konferenser 51, Stockholm, 2001, s. 157–188.
 
125.
Madyda-Legutko, R., Studia nad zróżnicowaniem metalowych części pasów w kulturze przeworskiej. Okucia końca pasa, Kraków, 2011.
 
126.
Majewski, K., Importy rzymskie na ziemiach słowiańskich, Wrocław, 1949.
 
127.
Margos, U., Stąporek, M., Niepublikowane materiały kultury wielbarskiej z okolic Iławy w dokumentacji archiwalnej Waldemara Heyma w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku, [w:] P. Łuczkiewicz et alii (red.), Europa Barbarica. Ćwierć wieku archeologii w Masłomęczu, Monumenta Studia Gothica IV, Lublin, 2005, s. 305–323.
 
128.
Mączyńska, M., Schyłkowa faza kultury przeworskiej, Kultura przeworska IV, Lublin, 1999, s. 25–53.
 
129.
Mączyńska, M., Rudnicka, D., Ein Grab mit römischen Importen aus Czarnówko, Kr. Lębork (Pommern), „Germania” 82/2, 2004, s. 397–429.
 
130.
Menghin, W., Vom Zweiten Kaiserreich in die Weimarer Republik: Die Ära Schuchardt, [w:] W. Menghin (red.), Das Berliner Museum für Vor- und Frühgeschichte. Festschrift für 175-jährigen Bestehen (1829–2004), „Acta Archaeologica et Praehistorica” 36/37 (2004/05), 2005, s. 122–161.
 
131.
Menghin, W., Эпоха Меровингов / Merowingerzeit / Merovingian Period, [w:] W. Menghin (red.), Эпоха Меровингов – Европа без границ. Археология и история V–VIII вв. / Merowingerzeit – Europa ohne Grenzen. Archäologie und Geschichte des 5. bis 8. Jahrhunderts / Merovingian Period – Europe without Borders. Archaeology and history of the 5th to 8th centuries, Berlin, 2007, s. 26–54.
 
132.
Mertins, O., Wegweiser durch die Urgeschichte Schlesiens und der Nachbargebiete, Breslau, 1906.
 
133.
Meyer, E., Die germanischen Bodenfunde der spätrömischen Kaiserzeit und der frühen Völkerwanderungszeit in Sachsen. Text, Arbeits- und Forschungsberichte zur sächsischen Bodendenkmalpflege, Beih. 11, Berlin, 1976.
 
134.
Nagy, M., Kora népvándorláskori sírleletek Budapest területéről, „Budapest Régiségei” XL (2006), 2007, s. 95–102.
 
135.
Nørgaard Jørgensen, A., Porskjær Mosefund, Jysk Arkæologisk Selskab skrifter 59, Moesgård, 2008.
 
136.
Odobescu, A., Le trésor de Pétrossa. Étude sur l’orfèvrerie antique, tom I, Paris, 1889–1900.
 
137.
Olechowski, G., Legja Rycerska, Warszawa, 1919.
 
138.
Ortmann, B., Der germanische Goldreif von Körbecke, Kr. Warburg, „Die Warte. Heimatzeitschrift für das Paderborner Land” 9/1, 1941, s. 2–4.
 
139.
Pasterniak, W., Szczegóła, H., Słownik nazw geograficznych Ziemi Lubuskiej (województwo zielonogórskie), Zielona Góra, 1963.
 
140.
Pichlerová, M., Významné ojedinelé nálezy z doby rímskej v Bratislave, „Zborník Slovenského národného múzea” LXXXVIII, Archeológia 2, 1992, s. 83–112.
 
141.
Piotrovskij, M. B. (Пиотровский, М. Б.), (red.) Mir kočevnikov. Iz arheologičeskih kollekcij Gosudartvennogo Èrmitaža. Katalog vystavki, Sankt-Peterburg [Мир кочевников. Из археологических коллекций Государственного Эрмитажа. Каталог выставки, Санкт-Петербург], 2013.
 
142.
Przybyła, M. J., Die nordeuropäischen Elemente in der Dębczyno-Gruppe der jüngeren römischen Kaiserzeit, JRGZM 54 (2007), 2010, s. 573–611.
 
143.
Quast, D., »Wanderer zwischen den Welten«. Die germanischen Prunkgräber von Stráže und Zakrzów, Mosaiksteine. Forschungen am Römisch-Germanischen Zentralmuseum 6, Mainz, 2009.
 
144.
Quast, D., Ein kleiner Goldhort der jüngeren römischen Kaiserzeit aus Černivci (ehem. Czernowitz/Cernăuţi) in der westlichen Ukraine nebst einigen Anmerkungen zu goldenen Kolbenarmringen, [w:] M. Hardt, O. Heinrich-Tamáska (red.), Macht des Goldes, Gold der Macht. Herrschafts- und Jenseitsrepräsentation zwischen Antike und Frühmittelalter im mittleren Donauraum. Akten des 23. Internationalen Symposiums der Grundprobleme der frühgeschichtlicher Entwicklung im mittleren Donauraum, Tangelic, 16.–19.11.2011, Forschungen zu Spätantike und Mittelalter 2, Weinstadt, 2013, s. 171–186.
 
145.
Raczkowska, K., Muzeum Rzemiosł i Sztuki Stosowanej, [w:] Słownik Polskich Towarzystw Naukowych, tom 2: Towarzystwa naukowe i upowszechniające naukę działające w przeszłości na ziemiach polskich, część 2 (red. B. Sordylowa), Warszawa, 1994, s. 278–287.
 
146.
Raczyński, M., Materjały do historji Ciechocinka. Od zapoczątkowania budowy warzelniów soli do wybuchu Wielkiej Wojny, z. 1, Warszawa, 1935.
 
147.
Raddatz, K., Zweck und Herkunft einer jungkaiserzeitlichen Ringform, „Offa” 12, 1953, s. 73–77.
 
148.
Rau, G., Körpergräber mit Glasbeigaben des 4. nachchristlichen Jahrhunderts im Oder-Weichsel-Raum, „Acta Praehistorica et Archaeologica” III, 1972, s. 109–214.
 
149.
Riese, T., Von Hinterpommern in die Prignitz. Ein wiederentdeckter Grabfund der jüngeren Römischen Kaiserzeit aus Sydow/Żydowo, [w:] Claus Dobiat (red.), Reliquiae Gentium. Festschrift für Horst Wolfgang Böhme zum 65. Geburtstag. Teil I, Internationale Archäologie – Studia honoraria 23, Rahden/Westf., 2005, s. 339–348.
 
150.
Riha, E., Die römischen Fibeln aus Augst und Kaiseraugst, Forschungen in Augst 3, Augst, 1979.
 
151.
Riha, E., Die römischen Fibeln aus Augst und Kaiseraugst. Die Neufunde seit 1975, Forschungen in Augst 18, Augst, 1994.
 
152.
„Rocznik Muzealny. Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej” XIII [praca zbiorowa, wydanie specjalne z okazji 100-lecia muzeum], 2010.
 
153.
Roggenbuck, P., Untersuchungen zu den Edelmetallfunden der römischen Kaiserzeit zwischen Limes, Nord und Ostsee, B.A.R. Int. Series 449, Oxford, 1988.
 
154.
Rospond, S., Słownik nazw geograficznych Polski zachodniej i północnej, cz. 1: Polsko-niemiecka, cz. 2: Niemiecko-polska, Wrocław-Warszawa, 1951.
 
155.
Rymut, K., Nazwy miast Polski, Wrocław2, 1987.
 
156.
K. Rymut (red.), Nazwy miejscowe Polski. Historia, pochodzenie, zmiany, tom VI: L–Ma, Kraków, 2005.
 
157.
Sadowski, J. B., Słownik nazw miejscowości Ziemi Głogowskiej polsko-niemiecki i niemiecko-polski / Verzeichnis der Ortsnamen des Glogauer Landes polnisch-deutsch und deutsch-polnisch, Biblioteka Encyklopedii Ziemi Głogowskiej 51, Głogów, 2002.
 
158.
Schachschneider, H., Stadt Garnsee und Umgebung mit den Gemeinden Dietmarsdorf, Gubin, Moorgrund (Sarosle), Ottlau, Roggenhausen, Schönbrück und Seubersdorf – Ein Erinnerungsbuch, Herford, 1970.
 
159.
Schäfer, G., Bericht über die Auffindung und Untersuchung von Fürstengräbern der jüngeren römischen Kaiserzeit bei Bornstein, Kreis Eckernförde, „Jahrbuch der Heimatgemeinschaft des Kreises Eckernförde E.V.” 26, 1968, s. 41–59.
 
160.
Schmauder, M., Oberschichtgräber und Verwahrfunde in Südosteuropa im 4. und 5. Jahrhundert. Zum Verhältnis zwischen dem spätantiken Reich und der barbarischen Oberschicht aufgrund der archäologischen Quellen, Band I: Text, Archaeologia Romanica III/1, Bukarest, 2002.
 
161.
Schmidt, B., Die münzdatierten Grabfunde der spätrömischen Kaiserzeit im Mittelelbe-Saale-Gebiet, Inventaria Archaeologica. Deutsche Demokratische Republik 1, Berlin, 1982.
 
162.
Schmidt, B., Bemmann, J. Körperbestattungen der jüngeren Römischen Kaiserzeit und der Völkerwanderungszeit Mitteldeutschlands. Katalog, Veröffentlichungen des Landesamtes für Denkmalpflege und Archäologie Sachsen-Anhalt – Landesmuseum für Vorgeschichte 61, Halle (Saale), 2008.
 
163.
Schottmüller, K., Die Eröffnung des Kaiser Friedrich-Museums zu Posen, „Historische Monatsblätter für die Provinz Posen” V/11, 1904, s. 161–163.
 
164.
Schulz, W., Westfalen in der frühgeschichtlichen Zeit, „Mannus” V, 1913, s. 49–52.
 
165.
Schulz, W., Das Fürstengrab von Haßleben, Römisch-Germanische Forschungen 7, Berlin/Leipzig, 1933.
 
166.
Schuster, J., Hof und Grab – die jüngerkaiserzeitlichen Eliten vor und nach dem Tode. Eine Fallstudie aus dem Unteren Odergebiet, Slovenská archeólogia 51/2, 2003, s. 247–318.
 
167.
Schuster, J., Der Kasten (Schlüssel, Riegel, Abdeckbleche, Holzreste), [w:] M. Becker Das Fürstengrab von Gommern, vol. I & II, Veröffentlichungen des Landesamtes für Archäologie Sachsen Anhalt 63, Halle/Saale, 2010, s. 121–148.
 
168.
Schuster, J., Złoty wiek – Czarnówko w okresie wpływów rzymskich i w okresie wędrówek ludów / Golden Age – Czarnówko during the Roman Period and the Migration Period, [w:] J. Andrzejowski, J. Schuster (red.), Okruch złota w popiele ogniska… Starożytne nekropole w Czarnówku i ich tajemnice / A Fleck of Gold in the Ashes… Mysteries of the Prehistoric Cemeteries at Czarnówko, Monumenta Archaeologica Barbarica, Series Popularis I, Lębork-Warszawa, 2014, s. 53–89.
 
169.
Skowron, J., Cmentarzysko ludności kultury przeworskiej w Kunach na stanowisku 4, w Wielkopolsce wschodniej, [w:] J. Skowron, M. Olędzki (red.), Kultura przeworska. Odkrycia – interpretacje – hipotezy, tom 2, Łódź, 2008, s. 11–210.
 
170.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, tom II, Warszawa, 1881.
 
171.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, tom VI, Warszawa, 1885.
 
172.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, tom VIII, Warszawa, 1887.
 
173.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, tom XI, Warszawa, 1890.
 
174.
Sobczyk, P., Dział Archeologiczny, „Rocznik Muzealny” II, 1989,s. 7–16.
 
175.
Tackenberg, K., Die Wandalen in Niederschlesien, Vorgeschichtliche Forschungen 1/2, Berlin, 1925.
 
176.
Tejral, J., Einheimische und Fremde. Das norddanubische Gebiet zur Zeit der Völkerwanderung, Spisy Archeologického ustavu AV ČR v Brně 33, Brno, 2011.
 
177.
Tempelmann-Mączyńska, M., Die Perlen der römischen Kaiserzeit und der frühen Phase der Völkerwanderungszeit im mitteleuropäischen Barbaricum, Römisch-Germanische Forschungen 43, Mainz am Rhein, 1985.
 
178.
Vaday, A. H., Das Gräberfeld der Jazyges Metanastae in Mezőcsát-Hörcsögös, „Mitteilungen des Archäologischen Instituts der Ungarischen Akademie der Wissenschaften” 12/13 (1982/1983), 1984, s. 167–188.
 
179.
Vaday, A. H., Sarmatisches Gräberfeld in Törőkszentmiklós-Surján-Újtelep, Acta Archaeologica Academiae Scientiarum Hungaricae XXXVII, 1985, s. 345–390.
 
180.
Virchow, R., Das Gräberfeld von Koban im Lande der Osseten, Kaukasus. Eine vergleichend-archäologische Studie, Berlin, 1883.
 
181.
Walicki, W., Ś.p. Jerzy Raczyński, „Przegląd Historii Sztuki” 2, 1931, s. 70–72.
 
182.
Wernicke, E., Die Geschichte der Stadt Garnsee und der Dörfer Garnseedorf, Seubersdorf, Gr. Ottlau, Zigahnen. Zur 600-Jahrfeier im Auftrage der Stadt Garnsee herausgegeben, Marienwerder, 1934.
 
183.
Wielowiejski, J., Przemiany gospodarczo-społeczne u ludności południowej Polski w okresie późnolatenskim i rzymskim, Materiały Starożytne VI, 1960, s. 5–425.
 
184.
Wielowiejski, J., Kontakty Noricum i Pannonii z ludami północnymi, Wrocław, 1970.
 
185.
Woźny, M., Działalność Mariana Wawrzenieckiego (1863–1943) w świetle listów do Włodzimierza Demetrykiewicza z lat 1900–1911, Materiały Archeologiczne XXXVII, 2009, s. 153–175.
 
186.
Wrońska, J., Archeolodzy warszawscy na początku XX wieku, Wrocław, 1986.
 
187.
Ząbek, W. L., Legia Rycerska – prawdy i fikcje. Z dziejów I Korpusu Polskiego (1917–1918), „Niepodległość i Pamięć” XV/2 [28], 2008, s. 53–74.
 
188.
Zagórska-Telega, J., Obrządek pogrzebowy ludności kultury przeworskiej nadliswarciańskiego regionu osadniczego w młodszym i późnym okresie rzymskim, Kraków (m-pis dysertacji doktorskiej, Instytut Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego), 2013.
 
189.
Zaseckaâ, I. P. (Засецкая, И. П.), Klassifikaciâ polihromnych izdelij gunnskoj èpohi po stilističeskim danym, [w:] Drevnosti èpohi velikogo pereseleniâ narodov V–VIII vekov, Moskva, s. 14–30 [Классификация полихромных изделий гуннской эпохи по стилистическим данным, [w:] Древности эпохи великого переселения народов V–VIII веков. советско-венгрийский сборник, Москва], 1982.
 
190.
Zaseckaâ, I. P. (Засецкая, И. П.), Materialy Bosporskogo nekropolâ vtoroj poloviny IV – pervoj poloviny V vv. n.è., Materialy po arheologii, istorii i ètnografii Tavrii III, Simferopol', s. 23–105 [Материалы Боспорского некрополя второй половины IV – половины V вв. н.э., Материалы по археологии, истории и этнографии Таврии III, Симферополь], 1993.
 
191.
Zaseckaâ, I. P. (Засецкая, И. П.), Kul'tura kočevnikov ûžnorusskih stepej v gunnskuû epohu (konec IV–V vv.), Sankt-Peterburg [Культура кочевников южнорусских степей в гуннскую эпоху (конец IV–V вв.), Санкт-Петербург], 1994.
 
192.
Zielonka, B., Rejon Gopła w okresie późnolateńskim i rzymskim, Fontes Archaeologici Posnanienses XX (1969), 1970, s. 147–218.
 
193.
Żychliński, D., Obrządek pogrzebowy ludności kultury przeworskiej i wielbarskiej w Wielkopolsce, Prace Archeologiczne 1, Zielona Góra-Gniezno, 2014.
 
ISSN:0043-5082
Journals System - logo
Scroll to top