PL EN
DISCOVERIES
A Balt Rung Brooch from Warszawa-Wawer
 
 
More details
Hide details
1
Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, ul. Długa 52 Arsenał, PL 00-241 Warszawa
 
 
Publication date: 2013-12-31
 
 
Wiadomości Archeologiczne 2013;LXIV(64):227-234
 
KEYWORDS
TOPICS
ABSTRACT
The copper alloy rung brooch (Armbrustsprossenfibel) discovered in the spring of 2013 on a wooded sand dune in Radość housing estate in southern district of Warszawa-Wawer is a stray find lacking in context. No other traces of prehistoric occupation were identified in the immediate vicinity of its discovery (Fig. 1). The brooch has a pseudo-crossbow construction – its chord is a purely element. On the surface of the fibula is a design of engraved straight lines and zigzag, presumably made with a roulette, and stamped sub-triangular and circular motifs (Fig. 3). Surviving almost complete the brooch misses only a fragment of its pin. The decoration on the bow and on coils of beaded wire on spring terminals are substantially worn, presumably due to extended use. The brooch is a late variant of rung brooches attributable to group IV variant B of M. Rudnicki, dated to phase E2b and onset of phase E3, which corresponds to late 6th or the very onset of 7th century (M. Rudnicki 2008, p. 297, pl. 13; cf. J. Kowalski 2000, p. 223–224). Their form is similar to the one illustrated by N. Åberg (1919, fig. 182, p. 27). Rung brooches are characteristic for the territory inhabited by Balt tribes, in particular the area settled by Prussians, between the Baltic Sea, the Vistula and the Neman rivers (cf. J. Okulicz 1973, p. 5); their largest number is known from grave inventories of the Olsztyn Group, i.a., from Tumiany and Kielary, Olsztyn County (Fig. 4:1–5), and of the Elbląg Group, i.a., from Nowinka, Elbląg County (Fig. 4:6.7). Outside these concentrations rung brooches are recorded in Sambia and, much more rarely, in Lithuania (Fig. 5). Two exceptional specimens were discovered in Brandenburg: a fragmented brooch of an older type at Seetz, Kr. Perleberg (H. U. Voß 1991, fig. 2) and a younger specimen, similar in form to the brooch from Warszawa-Wawer, at Prützke, Lkr. Potsdam-Mittelmark (Fig. 5:6a.b; W. von Unverzagt, J. Hermann 1958, pl. 1:b; W. von Unverzagt 1960, fig. 1a–c). The connection of rung brooches to the territory Prussian settlement is sufficiently strong to treat this form as ethnically diagnostic. Consequently, the brooch find from Wawer could document the presence of Prussians in Mazowsze at the time of emergence of a new tribal and demographic situation, i.e., in the period 6th–7th c. AD, between the decline of Roman Period settlement and the full emergence early Slav culture.
REFERENCES (30)
1.
Åberg, N., Ostpreussen in der Völkerwanderungszeit, Uppsala, 1919.
 
2.
Bitner-Wróblewska, A., From Samland to Rogaland. East-West connections in the Baltic basin during the Early Migration Period, Warszawa, 2001.
 
3.
Bitner-Wróblewska, A., Nowakiewicz, T., Rzeszotarska-Nowakiewicz, A., Wróblewski, W., Treść i znaczenie odzyskanych ksiąg inwentarzowych Prussia-Museum / Inhalt und Bedeutung der wieder gewonnenen Inventarbücher des Prussia-Museums / Содержание и значение возвращенных инвентарных книг музея «Пруссия», [w:] A. Bitner-Wróblewska (red.), Archeologiczne księgi inwentarzowe dawnego Prussia-Museum / Die archäologischen Inventarbücher aus dem ehemaligen Prussia-Museum / Археологические инвентарные книги бывшего музея «Пруссия», Aestiorum Hereditas I, Olsztyn, 2008, s. 128–189, 198–447.
 
4.
Brather, S., Die Armbrustsprossenfibel von Prützke. Eine baltische Fibelvariante und die frühen slawischen Brandgräber, [w:] M. Meyer (red.), „... TRANS ALBIM FLUVIUM“. Forschungen zur vorrömischen, kaiserzeitlichen und mittelalterlichen Archäologie. Festschrift für Achim Leube zum 65 Geburtstag, Internationale Archäologie – Studia honoraria 10, Rahden/Westf., 2001, s. 479–492.
 
5.
Dulinicz, M., Kształtowanie się Słowiańszczyzny Północno-Zachodniej. Studium archeologiczne, Warszawa, 2001.
 
6.
Dulinicz, M., Najstarsza faza osadnictwa słowiańskiego w północnej części Europy Środkowej, [w:] P. Kaczanowski, M. Parczewski (red.), Archeologia o początkach Słowian. Materiały z konferencji, Kraków, 19–21 listopada 2001, Kraków, 2005, s. 513–526.
 
7.
Gaerte, W., Urgeschichte Ostpreußens, Königsberg, 1929.
 
8.
Godłowski, K., Z badań nad rozprzestrzenieniem się Słowian w V–VII w. n.e., Kraków, 1979.
 
9.
Jacobson, F., Die Brandgräberfelder von Daumen und Kellaren im Kreise Allenstein, Ostpr. Daumen und Kellaren – Tumiany i Kielary, Bd. 1 (red. A. Bitner-Wróblewska et alii), Schriften des Archäologischen Landesmuseums 9, Neumünster, 2009.
 
10.
Kolendo, J., Pustki osadnicze w Europie barbarzyńskiej według przekazów autorów antycznych, [w:] J. Kolendo, Świat antyczny i Barbarzyńcy. Teksty, zabytki, refleksja nad przeszłością, tom I, Warszawa, 1998, s. 79–84.
 
11.
Kolendo, J., Napływ bursztynu z Północy na teren Imperium Rzymskiego w I–VI w. n.e., [w:] J. Kolendo, Świat antyczny i Barbarzyńcy. Teksty, zabytki, refleksja nad przeszłością, tom I, Warszawa, 1998, s. 131–140.
 
12.
Kontny, B., Odwrotna strona medalu, czyli w kwestii konstrukcji zapinek szczeblowych słów kilka, [w:] A. Urbaniak et alii (red.), Terra Barbarica. Studia ofiarowane Magdalenie Mączyńskiej w 65. rocznicę urodzin, Monumenta Archaeologica Barbarica, Series Gemina II, Łodź-Warszawa, 2010, s. 321–331.
 
13.
Kontny, B., Okulicz-Kozaryn, J., Pietrzak, M., Nowinka Site 1. The cemetery from the Late Migration Period in the northern Poland, Gdańsk-Warszawa, 2011.
 
14.
Kowalski, J., Chronologia grupy elbląskiej i olsztyńskiej kręgu zachodniobałtyjskiego (V–VII w.). Zarys problematyki, Barbaricum 6, Warszawa, 2000, s. 203–266.
 
15.
Labuda, G., Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna. Antologia tekstów źródłowych, Poznań, 1999.
 
16.
Łowmiański, H., Początki Polski. Z dziejów Słowian w I tysiącleciu n.e., tom II, Warszawa, 1963.
 
17.
Mączyńska, M., Światło z popiołu. Wędrówki ludów w Europie w IV i V wieku, Warszawa, 2013.
 
18.
Nowakowski, W., Das Samland in der römischen Kaiserzeit und seine Verbindungen mit dem römischen Reich und der barbarischen Welt, Veröffentlichungen des Vorgeschichtlichen Seminars Marburg, Sdbd. 10, Marburg-Warszawa, 1996.
 
19.
Okulicz, J., Pradzieje ziem pruskich od późnego paleolitu do VII w. n.e., Monografie Dziejów Społecznych i Politycznych Warmii i Mazur I, Wrocław, 1973.
 
20.
Okulicz, J., Problem ceramiki typu praskiego w grupie olsztyńskiej kultury zachodniobałtyjskiej (VI–VII w. n.e.), Pomorania Antiqua XIII, 1988, s. 103–133.
 
21.
Parczewski, M., Najstarsza faza kultury wczesnosłowiańskiej w Polsce, Kraków, 1988.
 
22.
Plezia, M., Greckie i łacińskie źródła do najstarszych dziejów Słowian. Część I (do VIII wieku), Poznań-Kraków, 1952.
 
23.
Puzinas, J., Naujausių proistorinių tyrinėjimų duomenys (1918–1938 m. Lietuvos proistorinių tyrinėjimų apžvalga), Senovė IV, 1938, s. 173–304.
 
24.
Rudnicki, M., Bemerkungen zur Entwicklung von Armbrustsprossenfibeln aus dem Territorium der Olsztyn-Gruppe. Erste Feststellungen, [w:] B. Niezabitowska-Wiśniewska et alii (red.), The Turbulent Epoch. New materials from the Late Roman Period and Migration Period, tom II, Monumenta Studia Gothica V, Lublin, 2008, s. 291–302.
 
25.
Tautavičius, A., Vidurinis geležies amžius Lietuvoje (V–IX a.), Vilnius, 1996.
 
26.
Tischler, O., Kemke, H., Ostpreussische Altertümer aus der Zeit der grossen Gräberfelder nach Christi Geburt, Königsberg i. Pr, 1902.
 
27.
von Unverzagt, W., Zur Armbrustsprossenfibel von Prützke, Kr. Brandenburg-Land, Ausgrabungen und Funde 5/3, 1960, s. 145–147.
 
28.
von Unverzagt, W., Hermann, J., Das slawische Brandgräberfeld von Prützke, Kr. Eberswalde, Ausgrabungen und Funde 3/3, 1958, s. 107–110.
 
29.
Voß, H. U., Das Fragment einer baltischen Armbrustsprossenfibel von Seetz, Kr. Perleberg, Ausgrabungen und Funde 36/6, 1991, s. 295–300.
 
30.
Zwolski, E., Historia gocka czyli scytyjska Europa, Lublin, 1984.
 
ISSN:0043-5082
Journals System - logo
Scroll to top